طرح ها و ساختارها

شايد تابحال نام شروع بازي گامبي وزير را در بسياري از مسابقات،‌ توسط بازيكنان و ... شنيده باشيد اما بسيار كم در مورد آن اطلاع داشته باشيد. از آن جا كه اين شروع بازي يكي از متداول ترين گشايش هاي معاصر دنياي شطرنج است براي شما آن را هر چند بصورت فشرده اما كامل بازگو مي كنم.

---

كمي اطلاعات

اين شروع بازي يكي از متداول ترين گشايش هاي عصر دنياي شطرنج است. در تاريخ شطرنج، گامبي وزير مدت هاي طولاني معروفيت داشته ولي فقط در اواخر قرن نوزدهم با مطالعات و بررسي هاي اصول جديد پيشبرد مبارزه و مسائل مربوط به مركز و تسلط يافتن روش هاي پوزوسيوني، نقش گامبي وزير بطور اساسي تغيير كرد. حتي در قرن حاضر، اين شروع بازي از اعتبار و شهرت كافي برخوردار است. مطالعات عميق تئوريك در مورد گامبي وزير موجب آن شد كه برخي از سيستم هاي آن در آينده به شروع بازي هاي مستقلي تبديل شوند. در حال حاضر اين گروه از شروع بازي ها، مشتمل گامبي وزير پذيرفته شده،‌ دفاع ارتدكسي، دفاع تاراش، دفاع اسلاو، دفاع چيگورين، دفاع راگوزين و ضد گامبي آلبينا مي گردد.

ايده اساسي گامبي وزير مبارزه در مركز است. در اين شروع بازي برخلاف گشايش هاي باز،‌ وقايع بازي در صحنه شطرنج آنقدرها سريع جريان پيدا نمي كند و در واقع براي شاه دو طرف، مشكل حاد و بخصوصي پيش نمي آيد. وي‍‍ژگي اغلب اين شروع بازي ها ايجاد زنجيره پياده اي در مركز صحنه است كه براي مدتي كم و بيش طولاني در جاي خود باقي مي مانند و به همين علت گسترش سوارها آرامتر از «گشايش هاي باز» صورت مي گيرد.

طرح ها و ساختارها در گامبي وزير

به اعتقاد بسياري طرح d4-d5 (پيشروي پياده سفيد به d5) بايد قبل از بقيه طرح ها مورد بررسي قرار بگيرد. زيرا تهديد اصلي استراتژيك سفيد همين پيشروي پياده است كه فعاليت  سوارهاي سياه را محدود كرده و او را مجبور مي كند تا امكان d4-d5 را به طور جدي مورد ملاحظه قرار دهد. بنابراين سياه براي متوقف ساختن اين پياده در برخي شاخه ها اسبش را از f6 به d5 مي آورد كه در عوض در بعضي از حالات به ضعف جناح شاه وي منجر مي شود و ممكن است با اين ضعف سفيد را به تدارك حمله اي عليه شاه خود ياري رساند.

معمولا هنگامي كه سفيد d4 بازي مي كند با پاسخ d5 رو به رو مي شود (تا باجلوگيري از پيشروي پياده سفيد به d5 جلوي ضعف و حدوديت مهره هاي خود را بگيرد) كه در اين جا ما قصد داريم به تحليل طرح ها و ساختارهاي ممكن براي مهره سفيد و سياه بپردازيم.

N1. d4 d5

N2. c4 e6

N3. Nc3 Nf6

N4. cxd5 exd5

N5. Bg5 Be7

N6. e3 Nbd7

N7. ... (دیاگرام)

 

Queen's Gambit/ Declined/ Exchange Variation/ Positional 5. Bg5

كه به نام شاخه ذكر شده معروف است.

اين ساختاره پياده اي به نام ساختار پياده اي كارلسباد معروف است؛‌ اين حالت مي تواند از شروع بازي هاي ذيل به وجود بيايد؛

 

1. گامبي وزير
2. كاروكان برعكس
3. گرونفلد
4. سيستم كوله
5. M 1. d4 Nf6 2. c4 6 3. Nc3 Bb4 ...

و سيستم هاي:

 

• D35 QGD; Exchange varition
• D36 QGD; Exchange, positional line, 6. Qc2
• D55 QGD; 6. Nf3

به طور مثال سيستم گرونفلد منجر به حالات بالا به شرح ذيل مي باشد:

N1. d4 d5

N2. c4 g6

N3. Nc3 Nf6

N4. Bg5 Ne4 (دیاگرام)

 

 

يا نيمزو:

N1. d4 d5

N2. e4 c6

N3. exd5 cxd5

N4. Bd3 ...

يا نيمزو هندي:

N1. d4 d5

N2. c4 Nf6

N3. Nc3 Bb4

N4. Nd5 ...

يا پياده وزير:

N1. d4 d5

N2. Nf3 ...

N3. e3 ...

N4. Bd3 ...

N5. c3 ...

در حالب كلي ساختاره پياده اي به شكل زير را در نظر بگيريد: (پياده ستون h سياه در خانه h7 هم مي تواند باشد)

در اين حالت طرح ها را مورد بررسي قرار مي دهيم:

N1. d4 d5

N2. c4 e6

N3. Nc3 Nf6

N4. Bg5 Be7

N5. cxd5 exd5

N6. Qc2 Nbd7

N7. e3 c6

N8. Bd3 O-O

N9. Nf3 (دياگرام)

 

1- حمله اقليت 2 پياده سفيد به 3 پياده سياه. در اينجا حمله اقليت مطلوب براي سفيد تعويض پياده هاي ستون b با يكديگر است، تا ضعفي در c6 ايجاد شود.در اينجا معمولا سفيد حركت b4 را انجام مي دهد و سياه a6 مي كند تا سفيد را تشويق به a4 كند تا ستون a باز شود. اما اگر در نهايت ستون b بازي شود به نفع سفيد است.

2- حمله پليزبري با طرح: ∆Ne5-∆f4-f5-Rf3-Rh3 (البته در صورتی که سفید قصد انجام دیوار سنگی را داشته باشد، سیاه با حرکات ∆Bf5-e6 می تواند در صورت تعویض فیل ها پیاده e3 را پیاده ای عقب افتاده بکند.

3- طرح بازی در مرکز: e4 که معمولا در سطوح بالا بازی نمی شود چون ضعف d4 را به همراه دارد.

4- طرح آلخین: ∆Nge2-e3-f3-∆e4

5- طرحی که سفید در جناح وزیر قلعه می رود همان طرح حمله جناح شاه را دارد.

طرح های سیاه:

1- طرح سیاه در اینجا "طرح دفاع استراسبرگ" می باشد که بازی ایوانچوک - یوسوپوف مثال خوبی است.

برای بررسی طرح ها و ساختارها بازی ذیل را که بین Anatoly Karpov و Ljubomir Ljubojevic بازی شده است را بررسی می کنیم.

تاریخ بازی: 1989

سفید: آناتولی کارپف

سیاه: لیبو جیویچ

شروع بازی: QGD; Exchange, positional line, 6. Qc2 (D36)

N1. d4 Nf6

N2. c4 e6

N3. Nc3 d5

N4. cxd5 exd5

N5. Bg5 c6

N6. e3 Nbd7

N7. Bd3 Be7

N8. Qc2 O-O

N9. Nf3 Re8

N10. O-O Nf8

N11. Rab1 Ne4

N12.Bxe7 Qxe7

N13. b4 a6

N14. a4 Bf5

N15. Ne5 Rad8 (دیاگرام)

طرح های سیاه در اینجا بازی متقابل در جناح سفید است. سفید سعی در حمله اقلیت پیاده ای دارد. در این چنین وضعیت هایی که اسب سیاه در خانه e4 قرار دارد، سفید همواره باید مواظب حرکت c5  سیاه باشد. پس b5 فوری برای سفید در این جا خوب نیست:

16. b5 axb5 17. axb5 c5!

پس می توان حرکات بعدی سفید را حدس زد:

N16. Rfc1 Ng6

N17. Bxe4 Bxe4

N18. Nxe4 ... (دیاگرام)

حرکت درست در اینجا Nxe5 می باشد، زیرا پیاده های سیاه در جناح وزیر بیشتر خواهند شد و ضعف پیاده c6 به علت از بین رفتن پیاده d4 سفید کمتر خواهد شد.

N18. ... dxe4

N19. Nxg6 hxg6

M20. b5 xb5

N21. axb5 ... (دیاگرام)

اگر سیاه در اینجا حرکت a5 را انجام دهد سفید حرکت b6! را انجام داده و به اصلاح ستون a سیاه را "می برد" و سیاه به سختی می تواند از این پیاده دفاع کرده و در نهایت آن را از دست خواهد داد. (البته در حرکت 21 سیاه در مرجع اصلی Rd5 نوشته شده که منطقی به نظر نمی رسید، لذا احساس می شود که حرکت Rd6 به خاطر ادامه بازی منطقی تر می باشد(

N21. ... Rd6

N22. Bxa6 bxa6

N23. Qa4 Qd7
 

حرکت صحیح برای سیاه هر حرکتی به غیر از این حرکت بود، زیرا سیاه باید از تعویض وزیرها جلوگیری کند. مطمئنا رخ های سفید در این بازی بسیار فعال تر  هستند و سیاه باید به فکر دفاع از پیاده منفرد خود باشد.

N24. Qxd7 Rxd7

N25. Rc5 Ra7

N26. Ra5 Kf8

26. ... Re6 27. Rb8+ Kh7 28. h4! + -

N27. Rb6 Rea8

N28. h4 Ke7

 

شاه سفید می تواند به پیاده e4 سیاه حمله کند اما شاه سیاه نمی تواند از این پیاده دفاع کرده و به پیاده های سفید حمله کند.

N29. Kh2 Kd7

N30. Kg3 Kc7

N31. Rb2 ... (دیاگرام)

حرکت درست در اینجا آوردن رخ به عرض دوم است چون بقیه عرض های جناح سفید به ضعیفی این عرض نیستند.

N31. ... Rb7

N32. Rc5+ Kb8

N33. Ra2 Re7

N34. Kf4 Kb7

N35. Rb2+ Ka7

N36. Rc6 Rh8

در نهایت سیاه پیاده ستون a خود را از دست خواهد داد. این نتیجه تعویض وزیرها و رخ ها فعال سفید اند.

N37. Ra2 a5

N38. Rxa5+ Kb7

N39. Rca6 Rxh4+

N40. Kg3 Rh5

N41. Ra7+ Kc6

N42. R5a6+ Kb5

N43. Rxe7 Rg5+

N44. Kh2 Kxa6

N45. Rxf7 1 - 0 (دیاگرام)

در نهایت سیاه تسلیم شد. حرکت بعدی سفید پیاده g7 سیاه را خواهد گرفت و با دو پیاده بیشتر بازی را خواهد برد.

نتیجه مهم این بازی در حقیقت حمله اقلیت پیاده های سفید به اکثریت پیاده ای سیاه در جناح وزیر بود. این روش استاندارد برای سفید یکی از طرح های بسیار مهم می باشد.

در پایان در بين كساني كه از گامبي وزير در بازي هاي خود سود جسته اند، مي توان از اشتاينيتز، امانوئل لاسكر، كاپابلانكا و همچنين تاراش، مارشال، روبينشتاين و ساير استاد بزرگان نام برد. شطرنجبازان شوروي در توسعه و تكامل اين شروع بازي ها سهم عمده اي داشتند.

---

نظرات خود را با ما در میان بگذارید

 

 

 

• تهیه و تنظیم: مهران فرخنده
• وبلاگ تخصصی شطرنج آنالیز

:: موضوعات مرتبط: گامبي وزير-به کوشش مهران فرخنده