يک فرضيه که براي ساليان متمادي هواداران زيادي دارد ، اين است که بازيکنان قدرتمند شطرنج ،هوش و يا حافظه استثنائي دارند. اين عقيده نزد شطرنج بازان داراي درجه بالا ( ريتينگ بالا ) کاملا مورد قبول است ولي براي مردم عادي نا اميد کننده است . خوشبختانه ، دلايل نسبتا کمي وجود دارد تا اين فرضييه را مورد تاييد قرار دهد . در حقيقت ، اکثر پژوهشگران ارتباط ناچيزي بين ميزان IQ و درجه بين المللي رسمي يافته اند . از سوي ديگر، به نظرمي رسد که بسياري از استادبزرگان حافظه فوق العاده اي دارند . آنها بازي هاي بسياري را که سال ها پيش بازي کرده اند ، حرکت به حرکت به ياد مي آورند و وقتي به آنها يک وضعيت جديد را نشان مي دهند ، مي توانند آن را با کمترين اشتباه بر روي صفحه شطرنج دوباره بچينند . با اين حال ، نکته جالب توجه در اين است که انجام اين شاهکار زماني امکان پذير است که وضعيت مورد نظر برگرفته از بازي واقعي باشد . وقتي وضعيت تصادفي است ، استاد تنها مي تواند مثل يک آماتور عمل کند . به نظر نمي رسد که هوش و حافظه به تنهايي بازيکنان شطرنج شطرنج را از عادي متمايز کند .

اگر بدليل « قدرت الگو شناسي » نباشد ، انسان هيچ گونه بختي در مقابل قدرت خيره کننده رايانه ها نخواهد داشت . رايانه ها مي توانند تقريبا هميشه انسان ها را در محاسبه به شرط تعداد حرکات تحليل شده ، شکست دهند ولي آنها هميشه نمي توانند در بازي از ما پيش افتند . بيشتر رايانه ها ماشين هاي پردازش گر سريالي هستند که هر عمل را در يک زمان با سرعت و بازدهي بالا انجام مي دهند . اما ظاهرا شبکه اعصاب مغز انسان ، پردازش هاي همزمان انجام مي دهد ، که مي تواند از حجم عظيمي از اطلاعات فورا استخراج شود . رايانه ها از اولين روزهاي پيدايش قادر به ضرب و جمع اعداد سريعتر و دقيقتر از انسان ها بودند و اکنون درحال پيشرفت به سوي شناخت چهره ها و تصاوير مي باشند ، کاري که ما به آساني مي توانيم انجام دهيم . مدت هاي زيادي شايع بود که انسان ها بايد بازي هاي پوزسيوني را در مقابل رايانه ها بکار گيرند و نه بازي هاي فوق العاده تاکتيکي که محاسبات در آن خيلي نقش دارد و اين امر نشان از اهميت قدرت ماست .

در اين جا يک تمرين ساده را که مي تواند به بهبود توانايي الگو شناسي کمک کند مي آوريم . يک اسب را بر روي صفحه شطرنج خالي قرار داده و سعي کنيد تمام خانه هاي مختلفي را که کنترل مي کند ، تجسم کنيد . توجه خود را بر خانه هاي مورد نظر متمرکز کنيد و واقعا به صفحه براي يک يا دو دقيقه نگاه کنيد . حال پياده ها را بر روي خانه هايي که تحت حمله مي باشند قرار دهيد و صفحه را براي يک دقيقه ديگر مورد بررسي قرار دهيد . بعد ازآن ، اسب را به خانه هاي مختلف برده و تمرين را تکرار کنيد . اين کار همچنين نشان دادن مفيد اهميت مرکز مي باشد . اين تمرين را مي توان با ساير سوار ها و نيز ترکيب سوار ها و پياده ها انجام داد . د ر واقع با اين کار مي توان به تمرين چشم براي ديدن بيشتر الگو هاي اساسي حرکت و حمله کمک کرد . هرچه بيشتر آن را انجام دهيد بهتر است ولي بهتر است تنها چند دقيقه در روز را صرف آن کنيد و تنها در هر بار با يک سوار تمرين را انجام دهيد . بررسي هاي روانشناختي نشان داده است که طولاني کردن تمرين و استفاده از سوار هاي مختلف منجر به اغتشاشات ذهني شده که براي حافظه مخرب مي باشد .
روشن است که الگو هاي شطرنجي که در حافظه بلند مدت ذخيره شده ، نتيجه ساعت هاي بي شمار بازي و بررسي مي باشد و جايگزيني براي اين تجربه ها يافت نمي شود . مي توان انتظار يک منحني يادگيري نمونه را داشت که با پيشرفت تدريجي زمان به يک ثبات نسبي در مهارت برسيم . در روند صعودي اين منحني کتاب ها ي ترکيب مي تواند بسيار مفيد باشد . صد ها دياگرام در اين کتاب ها تکرار ضروري اشکال پوزسيوني و تاکتيکي مهم از بازي هاي واقعي را ارائه مي کنند . اين کتاب ها توسط مربيان شطرنج بسيار توصييه شده و مي تواند مهمترين ابزار آموزش براي بازيکنان متوسطه باشند تا الگو شناسي بهتر را شناخته و ياد گيرند . من مي دانم که قادرم تا در جريان چند ماه به شکل قابل توجهي درجه ( ريتينگ ) خودم را با مطالعه چندين وضعيت در هر روز بهبود بخشم . بعد از مدتي الگو هاي تاکتيکي مختلف در ذهن من حک شده و من فورا در جريان بازي مي توانم آنها را ببينم .
اميدوارم اين مقاله توانسته باشد مقدمه خوبي براي مطالعه درک و مهارت هاي شطرنجي باشد . اکنون برويد و آن الگو ها را تمرين کنيد .