ايجاد يک وضعيت شطرنجي براي فيلمي از هري پاتر

 جرمي سيلمن

هنگامي‌كه از من خواسته شد براي فيلم « هري پاتر و سنگ جادو » يک وضعيت شطرنجي طراحي كنم، بسيار خوشحال شدم. در طول زندگيم، فيلم ها و نمايش هاي تلويزيوني زيادي را ديده‌ام كه وضعيت‌ها و اصطلاحات واقعي شطرنج را دست‌مايه شوخي و خنده قرار داده‌اند. اکنون پس از اين همه مدت حرص و جوش خوردن، بالاخره فرصتي بدست آمد تا يک کار درست انجام دهم.

ناراحتي من به دلايل زير بود:

*به هنگام اشاره به يك سيستم شروع بازي، ممكن بود بازيگران هرگز نگويند"اوه، از نظر من اين بهترين شاخه در دفاع سيسيلي است." به جاي آن ممكن بود بي سوادي خود در شطرنج را آشکار کنند و بگويند "شما شاخه فارمر اسميت را در مقابل دفاع درخت بلوط بازي مي‌كنيد." من هرگز متوجه نشدم كه چرا آن‌ها نمي‌توانستند از نام واقعي شروع بازي در متن استفاده كنند.

• به هنگام اشاره به بازيكن مشهور ممكن بود هرگز نگويند"اوه، اين آلخين است!" و به جاي آن از اسامي مضحک روسي استفاده كنند.
• هيچ گاه به بازيگران آموزش داده نمي شد كه مهره‌ها را به طور صحيح حركت دهند. بازيکن حرفه اي با ملايمت يك مهره را به سمت جلو حركت نمي‌دهد، بلكه آن را مي‌قاپد و محكم روي خانه مورد نظر مي‌كوبد. اگر بخواهد سواري بگيرد با يك دست مهره خود را حركت مي‌دهد و  با يک چشم به هم زدن مهره حريف را به بيرون صفحه پرت مي کند.

• در حدود بيست درصد صحنه‌هايي كه ديده‌ام صفحه شطرنج به طور نادرستي قرارگرفته است. منظور، قرارگرفتن خانه سياه در سمت راست صفحه است که درواقع بايد خانه سفيد در سمت راست قرار گيرد.
• همواره اين موضوع که بازيکنان چقدرقوي باشند اهميتي نداشته است، يكي از آن‌ها براي مدتي طولاني فكر مي‌كند، لبخند مي‌زند و با اعتماد به نفس حركت خود را انجام مي‌دهد. حريف وي نيز مهره‌اي را حركت داده و خواهد گفت: "كيش و مات!" (آيا بازيكن حرفه اي اصطلاح كيش و مات را به زبان مي آورد؟)

من بطور واضح پذيرفتم كه اين جريان حماقت را متوقف كنم. متاسفانه، بسياري از ايده‌ها هنگامي‌كه براي اولين بار كتاب هري پاتر را خواندم و با مشكلاتي مواجه شدم كم رنگ شدند: چه وضعيتي طراحي كنم كه قرباني كردن«رون» توسط خودش را توجيه كند؟

بالاخره پس از صرف ساعت‌ها طي چند هفته، در مكالمه تلفني با فيلمنامه‌نويس در لوس‌آنجلس و تهيه‌كننده در انگلستان(كسي كه اصرار داشت اولين حركت بايد گرفتن مهره باشد)، وضعيت پوياي زير را انتخاب كردم:

هري را به عنوان فيل a3، رون را به عنوان اسب g5و هرميون را به عنوان رخ f8درنظرگرفتم. سياه وزير خود را ازدست داده است اما حمله قدرتمندانه‌اي در برابر شاه سفيد دارد. تهديد بي‌درنگ سياه حركت1…Nh3  و مات است. بنابراين سفيد با حركت زير كار خود را آغاز مي‌كند:

1.Qxd3

اين حركت پياده را مي‌بلعد (بدين‌ترتيب رضايت تهيه‌كننده جلب مي‌شود!) و مانع از ورود اسب به h3مي‌شود. هم چنين وزير تهديد گرفتن هري در a3را دارد! توجه كنيد كه من وزير(ملکه) را به گرفتن مهره مجبور كردم زيرا مي خواستم هركار ممكني را انجام دهم تا تماشاگران كم سن و سال از آن متنفر شوند. به بيان ديگر هدفم تبهكار جلوه دادن وزير بود.

1…Rc3!

يك تركيب کوچک زيبا، زيرا قرباني رخ به تنفر تماشاگران از وزير(ملکه) مي‌افزايد. البته نكته واقعي اين است كه اين حركت خانه c5را براي هري خالي مي‌كند.

1Qxc3

وزير، رخ را مي گيرد و بارديگر هري را به مرگ تهديد مي‌كند. اين موضوع ظاهرا براي قهرمانان ما  خوشايند نيست، اما واقعا اين طور است؟ توجه كنيد كه من در اين جا يك مساله منطقي را طرح کرده ام. سياه مي‌تواند در دو حركت مات را تحميل كند اما اين نمي‌تواند راه حل درست باشد. آيا مي‌توانيد بفهميد به چه دليل؟

2…Nh3+!

امكان مات‌كردن سريع‌تر با ادامه زير وجود دارد:

2…Bc5+ 3.Qxc5 Nh3

شوربختانه با ادامه فوق بايد هري را قرباني کرد. چيزي كه البته به تمام اين ماجراجويي ها خاتمه مي دهد و بنابراين قابل قبول نيست.

رون با قرباني‌كردن خود كنترل خانه  c5 را از دست وزير خارج مي‌كند.

3Qxh3

تنها حركت قانوني.

3…Bc5

ناگهان شاه سفيد امكان هيچ حركتي ندارد و وزير مجبور است براي درامان نگه داشتن پادشاهش، قدم در راه بيهوده‌اي بگذارد.

4.Qe3 Bxe3مات

من اين لحظه را مهم جلوه دادم. از نظر من، تماشاگران مي‌توانستند رضايت قلبي بسيار زيادي را از بابت غلبه هري بر وزير نفرت‌انگيز بدست آورند.

تمام سكانس ها از آغاز تا پايان را در اين لينک مشاهده نماييد : اينجا   

متاسفانه، پويايي‌هاي فيلم بار ديگر يك وضعيت معتبر شطرنجي را به يك چيز بي مفهوم تبديل كرد (اگرچه در آن صفحه شطرنج بزرگ بسيار هيجان انگيز نشان ميداد). زمان بلند فيلم به چند کات نياز داشت، بنابراين حركت‌هاي كل اين صحنه كم و بيش به…Nh3+(قرباني رون) و …Be3  مات تقسيم شد( توجه كنيد كه…Be3  وزير را نمي‌گيرد که جدا باعث ناراحتي است . من هنوز فكر مي‌كنم كه فرصت بزرگي بود که متاسفانه از دست رفت و نمايش کل صحنه ها مي‌توانست فيلم را بيش از حد ارزشمند كند.). 

پس از اتمام فيلم من با انبوهي از سوالات به شرح ذيل مواجه شدم:

چرا كسي نمي‌تواند بگويد وضعيت چه بوده است؟(روشن است که افرادي كه وظيفه طراحي مهره ها را بر عهده داشتند،اهميت آن را در نظر نگرفتند.)

"چرا نام شما در فهرست عوامل فيلم نيست؟"( افسوس... من اميدوار بودم كسي متوجه اين موضوع نشود. اگر به نقش عوامل فيلم نگاه كنيد نام همه از آرايشگر تا پخش‌كننده دونات در سر صحنه را خواهيد ديد كه به خاطر وظايفشان در ساختن فيلم مورد تشكر واقع شده‌اند. حذف نام كارشناس شطرنج نشان مي‌دهد كه تا چه حد جايگاه اين شخص پايين‌تر از  افراد مربوط به امور تغذيه‌اي است.

"آيا استاد بزرگ اسپيلمن سکانس هاي شطرنجي را براي فيلم هري پاتر طراحي كرد؟ "(خير، او كارشناس شطرنج در فيلم دفاع لوژين بود.)

"آيا اين وضعيت برگرفته از بازي استادان شطرنج بود؟" 

اين پرسش آخري زاييده چند بحث مضحك در وب است. در واقع در نشريه شماره 35 (تابستان 2002) مجله Kingpin، گري لين استاد بين‌المللي بيان مي‌كند كه وضعيت شطرنجي مورد استفاده در فيلم هري پاتر با الهام از بازي بين يانوويچ و مانزاردو در امپريا به سال 1967 شکل گرفته است:

1.e4 d5 2.exd5 Nf6 3.c4 c6 4.dxc6 Nxc6 5.Nf3 e5 6.d3 e4 7.Qe2 Bb4+ 8.Bd2 0–0 9.dxe4 Nxe4 10.Qd3 Qe7 11.Be2 Re8 12.a3 Nxd2 13.Nbxd2 Bf5 14.Qe3 Qf6 15.Qb3 Bxd2+ 16.Kf1 Nd4 17.Nxd4 Qxd4 18.Rd1 Rxe2 19.Kxe2 Re8+ 20.Kf1 Bd3+ 21.Kg1 Re2 22.Rf1 Qxf2+ 23.Rxf2 Re1+ 24.Rf1 Be3مات.

بچه ها واقعا متاسفم، تا پيش از اين كه لين اين بازي مضحک را در Kingpinمنتشر كند، من هرگز چيزي راجع به آن نشنيده بودم. افسانه ديگري از بين رفت!

پانويس: استاد بين المللي جرمي سيلمن،  نويسنده 39 کتاب شطرنجي و مقالات متعدد براي نشريات شطرنجي معتبر جهان مي باشد. از کتاب هاي مهم و ارزشمند او مي توان به «چگونه شطرنج خود را ارزيابي کنيد»،‌« دوره آخر بازي کامل سيلمن»، کتاب کامل استراتژي در شطرنج، مي توان اشاره کرد.

برگردان :‌ سرکار خانم اعظم اعتماد

منبع : وب سايت شخصي جرمي سيلمن

تهیه وتنظیم : iranianchess