به گزارش روابط عمومی فدراسیون شطرنج، به نقل از خبرگزاری ورزش ایران (ایپنا) علیرضا شفیعی نایب رئیس فدراسیون شطرنج، مسئول کمیته فنی و مسئول گروه گزینشگر تیم های ملی، در خصوص برگزاری مسابقات قهرمانی کشور در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری ورزش ایران (ایپنا)، صحبت هایی را مطرح کرده که در ذیل می خوانید:

*اخیراً و پس از پایان مسابقات جشنواره در مورد شکل کلی برگزاری مسابقات قهرمانی کشور نظرات و پیشنهادهایی داده شده است. نظر کمیته فنی در این باره چیست؟

- پس از پایان مسابقات جشنواره قهرمانی کشور آقایان که امسال با استقبال بسیار خوبی رو به رو شد و حدود ۴۰۰ شرکت کننده داشت، بعضی از بازیکنان که در میان ۲۳ نفر اول قرار نگرفته بودند، نامه ای نوشتند و خواستار افزایش تعداد سهمیه جشنواره در مرحله نهایی قهرمانی کشور شدند که کمیته فنی در زمان مقتضی خواسته این عزیزان را بررسی خواهد کرد. اما بعضی از دوستان که نیتشان، گذشته و حالشان، جایگاه و معلوماتشان در شطرنج، حداقل برای اهالی این رشته روشن است، کلیت و شکل فعلی برگزاری مسابقات قهرمانی کشور را از ابتدا تا انتها زیر سوال می برند که خود بهترین دلیل برای نشان دادن غرض ورزی شان است.

 *به نظر شما این شکل برگزاری مسابقات قهرمانی کشور درست است؟

- هر روشی دارای محاسن و معایبی است. اجازه دهید توضیح بدهم. مسابقات قهرمانی کشور مهم ترین مسابقه داخلی است که علاوه بر قهرمان کشور، بدنه اصلی تیم ملی کشورمان را نیز روشن می کند.
در طول یکصد سال گذشته، مسابقات قهرمانی شطرنج کشورهای مختلف و انتخاب نفرات تیم ملی به شکلهای مختلف برگزار شده است. یک٬ دو یا چند مرحله ای بودن، مسابقات آزاد یا محدود و یا حتی دعوتی، روشهای دوره ای، سوییسی، حذفی و یا رویارویی های دوجانبه، و از این قبیل.
هر کشور با توجه به اهمیت و جایگاه شطرنج در آن، وسعت، جمعیت، مسائل فرهنگی و اقتصادی، تعداد شطرنجبازان فعال، تعداد اساتید، حضور نخبگان و قهرمانان برجسته و بسیاری دلایل دیگر، بهترین شکل برگزاری را متفاوت می بیند. آنچه بسیار اهمیت دارد "زمان" است. با گذر زمان، بعضی از این فاکتورها تغییر می کنند، پس باید شکل برگزاری مسابقات را نیز تغییر داد.

به همین دلیل هیچ روشی کامل نیست، چون بنا بر شرایط و گذر زمان، قطعاً و باید تغییر کند. برای مثال وضعیت شطرنج در شوروی سابق در دهه های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ با وضعیت شطرنج در روسیه فعلی یکی نیست، در نتیجه ماهیت مسابقات قهرمانی کشورشان به طور کلی تغییر کرده است. مقایسه شطرنج و شطرنجبازان در روسیه یا ارمنستان با شطرنجبازان در عربستان سعودی یا بحرین هم، خب، می تواند خیلی فرح بخش باشد! هیچ کس انتظار ندارد آناند یا کارلسن در قهرمانی هند یا نروژ بازی کنند تا بشوند بازیکن تیم ملی! خلاصه هر کشوری برای خود شرایط جداگانه ای دارد. نمی توان نسخه یکی را برای دیگری پیچید. در کشور خودمان هم در طول سالهای گذشته تغییرات زیادی دیده شده است. آن چه که امروز اجرا می شود، حاصل تجربه چند نسل تاریخ شطرنج ایران است، نه سلیقه شخصی یکی دو نفر. زمانی بود که ما تنها یک استاد بین المللی حاضر در کشور و تعداد محدودی شطرنجباز دارای ریتینگ داشتیم. به مرور بر تعداد اساتید، اساتید بزرگ، شطرنجبازان فعال و صاحب درجه افزوده شد. متناسب با آن، برای مثال شرایط و تعاریف برای کسانی که می توانند مستقیماً در مرحله نهایی قهرمانی کشور حضور یابند تغییر کرد تا جایی که امروز هیچ استاد بزرگی فقط به صرف اینکه دارای بالاترین عنوان است، نمی تواند مستقیماً وارد مرحله نهایی شود.
از آن سالی که در مسابقات قهرمانی تهران حدود دو هزار نفر در قصر یخ درگروههای جداگانه به رقابت پرداختند، مقدماتی قهرمانی کشور در ورزشگاه آزادی و فینال در هتل استقلال برگزار شد، از زمانی که ۶ نفر اول قهرمانی کشور مستقیماً به عضویت تیم ملی در می آمدند و تا حال که انتخاب نفرات اعزامی به مسابقات شکل حرفه ای تری به خود گرفته، تغییرات زیادی انجام شده است.

 *خب، پس در مورد شکل فعلی برگزاری مسابقات قهرمانی کشور توضیح دهید.

- در حال حاضر مسابقات قهرمانی کشور آقایان در دو مرحله انجام می شود. مرحله اول تحت عنوان "جشنواره سراسری آزاد کشور" به روش سوئیسی و حداقل در ۱۱ دور باید انجام گیرد. پیش از این، مسابقات در سه مرحله انجام می شد. کشور به ۸ منطقه تقسیم شده بود و تنها برگزیدگان مناطق به جشنواره راه می یافتند. اما فعلا شرکت در مسابقه جشنواره برای کلیه علاقه‌مندان آزاد است و ۲۳ نفر اول این مسابقه برای مرحله دوم (نهایی) انتخاب خواهند شد.

 *به نظر شما برگزاری مسابقات دو مرحله ای بهتر است یا سه مرحله ای؟

- باید بگویم در سلسله جلساتی که در کمیته فنی با دعوت از اساتید بزرگ و پیشکسوتان در طول اسفند ۸۸ تا اردیبهشت ۸۹ برگزار شد، که همه مسائل با وسواس خاصی بررسی شدند، دو مرحله ای بودن مسابقات به صلاح تشخیص داده شد.

 *آیا هم اکنون نیازی به تغییر است؟

- کمیته فنی به زودی تشکیل جلسه خواهد داد و کل فرآیند مسابقات قهرمانی کشور و شیوه نامه انتخاب تیم ملی مورد بازبینی قرار خواهد گرفت تا به روز شود. مسابقات امسال جشنواره می توانست با توجه به تعداد شرکت کنندگان در ۱۳ دور انجام شود، اما ۱۱ دور هم قطعا کافی بود.
اما مرحله دوم و نهایی  مسابقات قهرمانی کشور حداکثر با ۳۶ شرکت کننده و به روش سوئیسی در ۱۱ دور انجام می گیرد. این اعداد به طور اتفاقی به دست نیامده اند. باور کنید بحث بر سر این که ۳۴ باشد یا ۳۶، حداقل چند ساعت زمان برد. می خواهم بگویم جمعی از بهترینهای شطرنج کشور بر روی تک تک مسائل قهرمانی کشور فکر کرده اند و نظر داده اند، آن هم در طول یک دوره چند ماهه. اینکه حالا بعضی خود را متخصص می دانند، و نظرات کارشناسانه می دهند.... چه عرض کنم! به قول وودی آلن هر کس دو شغل دارد. یکی شغل خودش، و دوم اینکه منتقد فیلم است! در دوره ما هم که همه سیاست و اقتصاددان هستند، هر کس که می داند فیل کج می رود و رخ راست، خود را با کاسپاروف مقایسه می کند و مسائل شطرنج کشور را نقد می کند.

*این ۳۶ نفرچگونه انتخاب می شوند؟

۲۳ نفر اول از  مسابقات جشنواره سراسری آزاد کشور،  قهرمان کشور در دوره قبل، قهرمان جوانان زیر ۲۰ سال کشور، ۱۰ نفر برتر از فهرست درجه بین‌المللی فیده و یک نفر سهمیه میزبان که به تأیید کمیته فنی فدراسیون رسیده باشد.  در صورت انصراف هر یک از این بازیکنان، هیچ بازیکنی به هیچ شکل جایگزین نخواهد شدو تنها در صورت فرد شدن تعداد شرکت کنندگان، ریاست فدراسیون می‌تواند یک نفر را شخصاً برای حضور در مرحلۀ نهایی  مسابقات قهرمانی کشور انتخاب و اضافه کند.
برای مسابقات امسال، ممکن است کمیته فنی بپذیرد که در صورت انصراف بعضی از بازیکنان، که هر ساله این اتفاق رخ می دهد، تعدادی جایگزین شوند تا سقف ۳۶ نفر پر شود. این شانسی است که امسال به نفرات حذف شده از مسابقات جشنواره، فهرست درجه بین المللی و یا قهرمانان رده های سنی اعطا خواهد شد.
اما یک مسئله در مورد ۱۰ نفر برتر فهرست درجه بین المللی از سال آینده اعمال خواهد شد: علاوه بر شروط قبلی (فعال بودن، سکونت در ایران و...) باید در مسابقات جشنواره یا فینال قهرمانی کشور امسال بازی کرده باشد.

*فینال مسابقات قهرمانی بانوان چطور؟

- در اصل تفاوتی ندارد و فقط اعداد کوچکتر شده اند. مسابقات قهرمانی کشور بانوان در دو مرحله انجام می شود. مرحله اول تحت عنوان "جشنواره سراسری آزاد کشور" به روش سوئیسی و در ۹ یا ۱۱ دور انجام خواهد گرفت. شرکت در این مسابقه برای کلیه علاقه‌مندان آزاد است و ۱۶ نفر اول این مسابقه برای مرحله دوم انتخاب خواهند شد. مسابقات جشنواره بانوان امسال، مرداد ماه در رشت و با حضور ۱۵۰ شرکت کننده برگزار شد. مرحله دوم و نهایی  مسابقات قهرمانی کشور دقیقاً با ۲۴ شرکت کننده و به روش سوئیسی در ۹ دور انجام خواهد گرفت. قهرمان کشور در دوره قبل، ۵ نفر برتر از فهرست درجه بین‌المللی فیده، قهرمان جوانان زیر ۲۰ سال کشور و یک نفر سهمیه میزبان که به تأیید کمیته فنی فدراسیون رسیده باشد، به منتخبین جشنواره ملحق می شوند.

*و بازیکنان تیم ملی چگونه انتخاب می شوند؟

- ۵ نفر اول قهرمانی کشور و حداکثر ۲ نفر دیگر از بهترینهای کشور که گروه گزینشگر تیمهای ملی تعیین می کند به اردوی تیم ملی دعوت می شوند که بر اساس مسابقه در پیش، نفرات اعزامی انتخاب خواهند شد. ظاهراً ساده است، اما شیوه نامه انتخاب نفرات تیم ملی نیز در طول نزدیک به ربع قرن تغییر کرده، چکش کاری شده و اصلاح و به روز شده تا بدین جا رسیده است. جزییات زیادی دارد که می توان در فرصتی دیگر به آن پرداخت.