مروری بر تاریخ تقلب در شطرنج

رهنمون کردن یک بازیکن در یک بازی شطرنج یکی از شایعترین اشکال تقلب در شطرنج است (شاید این به خاطر رقابت در مشارکت در رشوه دهی و رشوه گیری باشد) .با اینکه پیش از پیدایش و استفاده از ماشینهای شطرنجباز این عمل بیشتر شایع بوده است.اما امروزه رایانه ها اشکال دراماتیکی از این نوع تقلب را در شطرنج امروز باب کرده اند.شما هرگز نمی توانید حدس بزنید که: چه کسی برای اولین بار در تقلب با استفاده از رایانه پیشگام بوده است؟

این نوشتار  وام گرفته از کتاب "پیشرفت در نرم افزار شطرنجی ۹" به قلم پروفسور "اچ،جی،ون درهریک" استاد دانشگاه "مستریخت" و "بی،مونین" و دانشگاه "پدربوم" می باشداین کتاب توسط انتشارات دانشگاه "مستریخت" در سال ۲۰۰۱ (نوشته و ارائه شده در سال ۲۰۰) به زیور طبع آراسته شده است.این مقاله در سال 200 توسط نویسنده آن نوشته و ارائه شده است.

چکیده مطلب

امروزه همه بازیکنان شطرنج از رایانه در بازی شطرنج استفاده می بردند.این استفاده به عنوان پیشرفتی عظیم و اما مسئله ساز برای بازی شطرنج شده است. 

این نوشتار فهرستی از اشکال مختلف تقلب در تاریخ شطرنج و از جمله اتفاقاتی را که در بازیهای عملی اتفاق افتاده است را بیان و رایجترین نوع تقلب در تاریخ شطرنج را عنوان می کند و در پایان موارد تقلب در سطح بالای شطرنج را مورد توجه قرار می دهد.این موارد چگونه بوجود می آیند و چگونه می توان از وقوع آنها در این سطح جلوگیری کرد؟ تا به اکنون راه حل روشنی پیدا نشده است و مسائل تقلب به عنوان یک مسئله جدی باقی است و در آینده ای نزدیک به عنوان یک معضل مهم در دنیای شطرنج قابل ملاحظه خواهد بود.

کمک گرفتن غیر قانونی در طول بازی

تقلب در بین بازیکنانی که از طرف یک راهنما در طول بازی تغذیه می شوند بیسار شایع است(شاید این به خاطر رقابت در مشارکت در رشوه دهی و رشوه گیری در طول بازیها می اشد).با آنکه این عمل قبل از ظهور رایانه های شطرنجباز شایع بوده است. رایانه ها اشکال دراماتیکی از این نوع تقلب را در شطرنج امروز باب کرده اند.

دو روش در استفاده از رایانه به عنوان وسیله ای برای تقلب در شطرنج وجود دارد.

1-اساتید شطرنجی که حرکاتی بهتر از رایانه انجام می دهند و بدین ترتیب و به طور طبیعی حرکات خود را بر حرکات رایانه ترجیح می دهند و یا از آنها استفاده می کنند.

۲- بازیکنیانی که با کمک گرفتن از رایانه  که حرکاتی بهتر از حرکات خود انجام می دهد و به طور طبیعی این حرکات را در طول بازی مورد استفاده قرار می دهند و از آن استفاده می برند.

در این مقاله ما با گزینه دوم سر و کار داریم و این نوع از تقلب را مد نظر قرار می دهیم.با انکه نوع دوم در گذشته کاربرد داشته است،نمونه تاریخی از این نوع را می توان به آدمک ماشینی مشهوری که توسط "وولفگانگ وون کمپلن" طراحی و ساخت شده است، اشاره داشت.

در اواخر قرن هجدهم میلادی دانشمندی مجارستانی که جزو برندگان جایزه نوبل هم بود، ماشینی را به شکل یک مرد ترکیه ای ساخت.این ماشین شطرنجباز تمامی حریفان خود را شکست داد.البته محرز است که این ماشین به شکلی هوشمندانه توسط انسانی که درون آن مخفی شده بود هدایت می شده است.

2.1 اولین کاربرد رایانه در تقلب

اولین باری که از رایانه به صورت نهان جهت کمک به یک بازیکن شطرنج به کار برده شد در آگوست  1980 در شهر هامبورگ و در کشور آلمان اتفاق افتاد.این فرد فریبکار کسی نبود جز نویسنده این مقاله که این عمل را با کمک چند نفر از کارکنان یک ایستگاه تلویزیونی آلمان،"کن تامپسون" از آزمایشگاهای "بل" مرتکب شد.قربانی این عمل استاد بزرگ آلمانی "دکتر هلموت پفلگر" بود.

"کن تامپسون" خالق "یونیکس " و پیشگام در شطرنج رایانه ای

در آن زمان ما در حال ساخت یک مستند علمی در مورد شطرنج رایانه ای بودیم و می خواستیم تا این کار خود را به صورت یک تور آزمایشی شطرنج که به قید قرعه گزینش می شد به اجرا بگذاریم.در آن زمان دکتر "پفلگر" در حال انجام یک نمایش همزمان شطرنج در جشنواره شطرنج هامبورگ بود،ما تصمیم گرفتیم تا به صورت محرمانه از رایانه در مقابل او استفاده کنیم."کن" به تازگی یک ماشین شطرنجباز با عنوان "بلی" را ساخته بود.ما این کار را به وسیله پنهان کردن یک فرستنده رادیویی زیر موهای "دیتر اشتیندر" یکی از همکاران جوانم که در آن مسابقه شرکت داشت، انجام دادیم.من می توانستم با او در حالی که در مکان مناسبی در طبقه بالای محل انجام مسابقه مستقر بودم، صحبت کنم."کن" در حالی که در نیوجرسی بود، حرکات را به وسیله تلفن به من انتقال می داد.

سخت افزار اولین ماشین شطرنجباز با عنوان "بلی"

من با یک دوربین حرکات روی صفحه را زیر نظر داشتم و به محض اینکه استاد بزرگ حرکت خود را انجام می داد آن حرکت را از طریق تلفن به "کن" منتقل می کردم و او حرکت را در رایانه ثبت می کرد.هنگامی که "هلموت" به میز می رسید من "کن" را خبردار می کردم و او بهترین حرکت انتخابی "بلی"(رایانه) را برایم می خواند.من حرکت را به گوشی "دیتر" از طریق امواج رادیویی منتقل می کردم و او هم به صورت هر چه طبیعی تر آن را به مرحله اجرا می گذاشت.

تصاویری که توسط بخش تولید تلویزیون گرفته شده است:" اشتینوندر" در حال نصب تجهیزات،"پفلگر" مشغول نمایش همزمان،"فریدل" و "تامپسون" در حال تقلب،"پفلگر" هنگامی که شنید چه انجام داده ایم بیسار شگفت زده شد.

پس از ساعاتی "پفلگر" تمامی بازیها به جز بازی با "بلی" را به نفع خود خاتمه داد.این درحالی است که او در حرکت ۴۹ یک راه برد روشن را از دست داد.

 

فوراً پس از پایان بازی با یک دوربین به سراغ "هلموت پفلگر" رفتیم و از او پرسیدیم که آیا متوجه چیز غیر طیبعی در این مسابقه نشده است؟ پاسخ داد:هیچ چیز! به او گفتیم:در یکی از بازیها با رایانه بازی کرده ای. "هلموت" در حالی که بسیار شگفت زده شده بود پرسید: کدام یک از بازیها؟ "هلموت" هنگامی که دانست آن یکی تنها بازی بوده است که در آن بازنده شده است."من متوجه چیز غیر عادی نشدم. خدای من! واقعاً  اینها(رایانه ها) چه خوب اینروزها بازی می کنند".

۲.۲ تور آزمایشی شطرنج

پس از گذشت چند روز ما پنج بازی منتخب از این نمایش همزمان را برای کارشناسانی در تمامی جهان فرستادیم و از آنها درخواست کردیم که بازی انجام شده در مقابل رایانه را حدس بزنند.بسیاری از کارشناسان شطرنج اشتباه حدس زدند و بسیاری از کارشناسان رایانه درست حدس زدند.یکی از کسانی که در این نظرسنجی شرکت داشت "گری کاسپاروف" ۱۷ساله که در مسابقات قهرمانی جوانان جهان در دورتموند شرکت داشت، بود.هنگامی که در ضیافت شام این بازیهای منتخب را به او نشان دادم،وی با مطالعه بازیها و به درستی بازی رایانه را انتخاب کرد."کاسپاروف" شرح داد که: سایر بازیها دارای اشتباهات تاکتیکی هستند اما در بازی رایانه از این نوع اشتباهات وجود ندارد.

"گری کاسپاروف" قهرمان جوانان جهان در مسابقات دورتموند۱۹۸۰،"نایجل شورت" نفر دوم در سمت راست و و نفر سوم استاد بین المللی "ایوان ادواردو موروویچ" در سمت چپ دیده می شود.

۲.۳ داستان "وون نیومن"

در مسابقات قهرمانی آزاد جهان در سال ۱۹۹۳ و در فیلادلفیا یک بازیکن گمنام ظهور کرد.زیرکانه خود را "وون نیومن" نامیده بود.(او سیاهپوست بود و موهای خود را به صورت کلافی بافته بود).او بسیار عالی بازی می کرد و در دور دوم در مقابل استاد بزرگ "هلگی اولافسون" به نتیجه تساوی دست یافت.اما ناگهان در بازی چهارم و در حرکت نهم بازی متوقف شد و به دلیل افتادن وقتش باخت.در زیر این بازی را مشاهده می کنید:

J. von Neumann - D. Shapiro [C44] Philadelphia Open, 1993: 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.d4 exd4 4.e5.

یک حرکت بسیار عجیب.شاید "ون نیومن" با مهره سیاه حرکت  ...Nf6 را از دست داده بود. 

 4...Nge7 5.Be2 Nf5 6.0-0 Be7 7.Nbd2 0-0 8.Nb3 d6 9.exd6 Qxd6

و در این لحظه از بازی سفید بازی را متوقف نمود و به خاطر وقت باخت.

0-1.   

اما داستان دور نهم چنین بود:

J. von Neumann - NN [B40] Philadelphia Open, 1993: 1.e4 c5 2.Nf3 e6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 Bb4 6.e5 Nd5 7.Bd2 Nxc3 8.Bxc3 Bxc3+.

در اینجا "وون نیومن" چهل دقیقه فکر کرد،با آنکه تنها یک حرکت منطقی وجود دارد (گرفتن فیل با پیاده).سپس او برای مدتی از سالن خارج شد،در بازگشت حرکت:

 9.bxc3

 را بازی کرد و برنده شد.ظاهراً مشکل ارتباطی حل شده بود!!  

 "وون نیومن" همتراز با بازیکنان نخبه مسابقات و در حالی که درجه بین المللی نداشت جزو جایزه بگیران شد.به طور طبیعی همگان به این عملکرد این بازیکن ناشناخته و غیر معمول شک کردند.قبل از اعطای جایزه ۸۰۰ دلاری به وی از او خواستند تا یک مسئله آسان شطرنج را حل کند.او خودداری کرد و از آنجا دور شد و تا به امروز در هیچ مسابقه ای دیده نشده است.

ضمیمه

پس از انتشار این مطلب ما پیامی را از "دنیس اشترنزویک" دریافت نمودیم:

من با اشتیاق فراوان این مقاله را خواندم و به ویژه بخش بازی "وون نیومن" و "دانیل شاپیرو" را مورد توجه قرار می دهم.من در مسابقات آزاد جهانی در سال ۱۹۹۳ و در دور چهارم درست میز بعدی این دو بازیکن در مقابل "ولادیسلاو درویاگین" از روسیه بازی داشتم.چنین در خاطرم است که: پس از اینکه قرعه ام را دیدم به سر میز آمدم.من شناختی از حریفم نداشتم چه برسد به جوان بالا بلند سیه چرده ای با موهای کلافی. من حتی نمی دانستم که او خود را "جان وون نیومن" معرفی نموده است.نام دانشمندی با این اسم را شنیده بودم.من "دانیل شاپیرو" را می شناختم و چندین بازی در مقابلش انجام داده بودم.حرکات آن بازی را به خاطر دارم و آن با چیزی که شما ثبت نموده اید متفاوت است.فکر کنم که دو حرکت اول به این شکل است:

1 e4 e5 2 Nf3 Nf6

  پس از آن "وون نیومن" یک پیاده از دست داد و پس از انجام ۹ حرکت اجازه داد تا وقتش بیفتد.بسیار عجیب بود.پس از بازی با "دانیل" صحبت کردم و او گفت که افراد بسیاری از این بازی "نیومن" متعجب شده اند.این اولین باری بود که دانستم باید چیزی غیر عادی اتفاق افتاده باشد.پس از گذشت چندین هفته و ماه، مجلات شطرنجی در مورد این اتفاق  مطلب نوشتند. اگر شما این مطالب را در اختیار دارید لطفاً منتشر کنید چرا که من از سال ۱۹۹۳ تا به اکنون در مورد آن اتفاق کنجکاو هستم.