📕تعریف «پوزیسیون بحرانی» چیست؟

درتفسیر بازی‌های مختلف، به واژه‌ی «پوزیسیون بحرانی» یا «لحظه‌ی بحرانی» زیاد برخورد کرده‌اید.
به نظر شما تعریف دقیق «پوزیسیون بحرانی» یا «لحظه‌ی بحرانی» چیست؟
و چه ویژگی خاصی دارد؟
و به چه نکاتی باید در آن توجه کرد؟
و شیوه‌ی تشخیص آن چگونه است؟

برای تشخیص «پوزیسیون بحرانی» مربی سرشناس روس، یوسیف دورفمان (مربی قهرمان اسبق جهان، گری‌کاسپارف) سه معیار پیشنهاد داده است:
1)  پوزیسیونی که «امکان تعویض» در آن وجود دارد و در مورد آن باید «تصمیم» مقتضی گرفت. اگر موضوع تعویض اجباری باشد با «پوزیسیون بحرانی» جدیدی مواجه نیستیم. (درواقع موضوع تصمیم‌گیری نقش برجسته ندارد، و باید حرکات اجباری را به پایان برسانیم).
2)  پوزیسیونی که در آن امکان تغییر در «آرایش پیاده‌ای»، به ویژه در مورد پیاده‌های مرکزی وجود دارد و می‌توان در این زمینه «تصمیم» مقتضی گرفت.
3)  پوزیسیونی که بعداز اتمام مجموعه‌ای از حرکات اجباری، شکل می‌گیرد (مثلاً در یک شاخه‌ی خاص گشایشی). در اینجا میان این مجموعه‌ی حرکات اجباری و حرکات اجباری ناشی از اجرای «ترکیب» تفاوت قائل خواهیم شد و ماهیتی کاملاً متفاوت دارند.

♦️در حقیقت داشتن حس تشخیص «پوزیسیون بحرانی»، خود یک موفقیت بزرگ در شطرنج است.

در بازی بزرگان شطرنج توجه داشته باشید که درچه پوزیسیون‌هائی تأمل و مکث بیشتری دارند چراکه دراین لحظات درحال حل‌وفصل مسائل «پوزیسیون‌های بحرانی» خویش هستند. همچنین توجه داشته باشید که سرعت بازی آنان در پوزیسیون‌های غیربحرانی یا آرام بعدی به چه میزان بالا می‌رود.

عموماً سرنوشت بازی به شیوه‌ی تصمیم‌گیری صحیح در هر «پوزیسیون بحرانی» بستگی دارد و درواقع، مسیر ادامه‌ی بازی در هر یک از پوزیسیون‌های بحرانی، قابل تغییر است و اگر معیار درستی برای این تصمیم‌گیری‌ها داشته باشیم، عموماً تصمیمات درست و منطقی را در هر نقطه‌ی بحرانی خواهیم گرفت و بازی به سمت پیروزی حرکت خواهد کرد.

به نظر آقای دورفمان، ارزیابی پوزیسیون بحرانی را می‌توان تنها بر مبنای المان‌های استاتیک استراتژیک پوزیسیون، انجام داد و بر مبنای آن دو نوع اقدام عمومی را برای ادامه‌ی بازی انتخاب کرد: اقدام استاتیک و اقدام دینامیک.

اینکه اقدامات استاتیک و دینامیک دارای چه ویژگی‌هایی هستند و مثال‌هایی از هر یک از آنان در بازی بزرگان شطرنج جهان به چه شکل است، در بازی‌های مختلف تفسیر شده‌ی کتاب وی، با نام «تصمیم‌گیری در پوزیسیون‌های بحرانی» آورده شده است.
کتاب فوق بسیار کاربردی و موثر است و حتی بازیکنان قدرتمند نیز می‌توانند از نتیجه‌ی این شیوه‌ی تصمیم‌گیری بهره‌ی فراوان در انتخاب حرکت آتی خویش و در پوزیسیون بحرانی پیش‌رو  ببرند.

📒ترجمه و ویراستاری کتاب به پایان رسیده و به زودی مراحل آماده‌سازی و انتشار آن به پایان خواهد رسید و همه شطرنج دوستان کشور می‌توانند از آن استفاده کنند.

محمّد خیرخواه