♦️ ابتدا پوزیسیون را ارزیابی کرده و باید ببینیم آخرین حرکت حریف چه تهدید یا تهدیداتی ایجاد کرده و ضمنا ببینیم آخرین حرکت حریف اشتباه فاحش بوده یا خیر؟ به تناسب هر یک از آنها واکنش مناسب را اختیار می کنییم.

 با توجه به وضعیتی که پیش رویمان قرار دارد ( تاکتیکی-استراتژیکی- دفاعی) حرکات کاندیدا را انتخاب می کنیم ...

در اینخصوص کتاب بسیار فاخر و ارزشمند

Best play A method for discovering the strong move

اثر الکساندر شاشین برای مطالعه و همچنین ترجمه پیشنهاد میگردد.

اما وضعیت (تاکتیکی و ترکیبی)، وضعیتی است که در آن برخورد نیروها  و تهدیدات فوری وجود دارد اینگونه وضعیتها نیاز مند محاسبه هستند و در اینگونه وضعیتها باید مراقب دامها و حرکات بینا بینی حریف هم باشیم. بعضی آخر بازیها از جمله آخربازیهای پیاده و رخ و..، نیز نیازمند محاسبه هستند.

در وضعیتهای ( مانوری - استراتژیکی ) تصادم فوری نیروها وجود ندارد و ملاحظات عمومی و طرحهای کلی غالب هستند
.
در وضعیتهای ( دفاعی ) طرف مدافع باید از یک حس و دور اندیشی خاصی برخوردار باشد که وضعیت دفاعی را در زمان مناسب تشخیص داده، خانه هایی که برای تهاجم سواران حریف در آینده ممکنه استفاده قرار بگیره را کنترل کند، فعالترین و تهاجمی ترین سواران حریف علی الخصوص وزیر را باید تعویض کند، ساختار پیاده ای و نوع مرکز را تغییر دهد، برای ابتکار عمل بجنگد و حتی اگر لازم بود قربانی دهد

♦️ در این سه وضعیت چگونه حرکاتی را کاندیدا کنیم؟

 اساتید توصیه می کنند در وضعیتهای ( تاکتیکی - ترکیبی )  ابتدا  همه حرکاتی که با ( کیش، زدن، تهدید به کیش، تهدید به زدن ) شروع میشوند را کاندیدا کنید.

 در وضعیتهای استراتژیکی با توجه به اصول زیر حرکات کاندیدا را برمی گزینیم.

 ۱- یک مهره خاص یا تعدادی از مهره ها باید به کجا انتقال یابند ( بهبود وضعیت سوارها و مانور و باز آرایی سوارها ) ۲- بازی پیاده ای ( پیشروی پیاده ای، قربانی پوزیسیونی پیاده و...) ۳- چگونه باید فعالیت خاصی از حریف را متوقف کرد (پیش گیری کنندگی از طرح حریف ) ۴- کدام مهره را تعویض کرد و کدام را روی صفحه نگه داشت( تعویض ) ۵- اصل دو نقطه ضعف.

و در وضعیتهای دفاعی با توجه به معیارهای زیر حرکات را کاندیدا میکنیم

 ۱- کنترل خانه های مناسب برای تهاجم حریف، برای مشکل کردن حمله حریف ۲-  تعویض فعالترین و تهاجمی ترین سوار حریف علی الخصوص وزیر ۳- تغییر ساختار پیاده ای و نوع مرکز ۴- برای ابتکار عمل بجنگید و حتی اگر لازم بود قربانی دهید.


 ♦️حرکات کاندیدا را تا چند حرکت محاسبه کنیم و چه موقعی دست از محاسبه بکشیم؟

  هر یک از حرکات کاندیدا را ۳ تا ۵ حرکت و گاهی هم کمی بیشتر، تا رسیدن به یک پوزیسیون آرام محاسبه کنید.

پوزیسیون آرام پوزیسیونی است که ارزیابی آن تنها بر مبنای شاخصهای پوزیسیونی اشتاینیتز و بدون نیاز به محاسبه مقدور است. ( اصطلاحا برتری پوزیسیونی واضح هستش )

 مثل ضعف شدید جناح شاه، مثل برتری پوزیسیونی اسب بر فیل، پیاده های دو پشته، خانه های ضعیف و...

اگر محاسبه حرکات کاندیدا به یک وضعیت آرام ختم نشود اصطلاحا به آن وضعیت مبهم گفته میشود و از محاسبه آن صرفنظر کرده و آن حرکت کاندیدا را حذف می کنیم.

♦️ برای پیشرفت در فن محاسبه شطرنج چه کارهایی میتوان انجام داد؟

برای پیشرفت در فن محاسبه ابتدا باید از مسائل ساده تر مثلا مات در سه و چهار حرکت و تاکتیکهای کوتاه شروع کرد و بتدریج توانایی خود را افزایش می دهیم. در سطوح بالاتر میتوان مثلا از کتابهای اینفور ماتور که اساتید بازیهای خود و سایرین را تفسیر کردند استفاده کرد، برای مثال میتوانیم تفاسیر اساتید را با یک ورق کاغذ بپوشانیم و خودمان عمل محاسبه را انجام دهیم، هر چند در آغاز ممکن است اختلافات زیادی با تفاسیر اساتید داشته باشیم اما بتدریج این اختلافات کم و کمتر گشته و چه بسا بتوانیم اشکالات زیادی را هم در این تفاسیر یافته و دقیقتر عمل کنیم.

در پایان باید عرض کنم، اغلب کتبی که راجع به محاسبه در شطرنج نوشته شدند ( مثلا کتاب هنر انتخاب حرکت در شطرنج اثر سولتیس و کتابهایی از این قبیل) عمدتا فقط به معرفی پارامترها و معیارهایی برای کاندیدا کردن حرکات در وضعیتهای مختلف پوزیسونی پرداختند و باقی مسائل فن محاسبه در شطرنج، همچنان به قوت خود باقیست، واقعا برای محاسبه در شطرنج هیچ راه میان بر و فرمول جادویی وجود ندارد و اصطلاحا باید گفت: محاسبه، محاسبه است. پس چشمانمان را باز کنیم و خوب ببینیم.