قوانین سخت گیرانه در شطرنج

تهیه و تنظیم از کوشا جافریان

1- تساوی توافقی و قانون صوفیه

در شطرنج تساوی توافقی حاصل توافق دو بازیکن برای تساوی است. یک بازیکن می تواند به حریف خود در هر مرحله ای از بازی پیشنهاد تساوی دهد و اگر حریف او بپذیرد، بازی مساوی خواهد شد.

قانون مربوطه در کتابچه قوانین فیده در بند 1-9 ارایه شده است که اعلام می کند که پیشنهاد تساوی باید پس از انجام حرکت و قبل از زدن ساعت باشد.
ا

قوانین صوفیه (Sofia Rules)

معلم بزرگ شطرنج، "مارک دورتسکی" در یکی از مقالات خود در سایت Chesscafe با نام «تساوی» نوشت: پیشنهاد تساوی در هر حالتی نباید از طرف داور مورد قبول قرار گیرد.

علاوه بر آن دورتسکی در مخالفت با کسانی که تساوی در پوزیسیون های مرده را پیشنهاد می کردند، گفت: "با کمی تلاش  می توان در این پوزیسیون ها به بازی پرداخت تا بازی به حالاتی نظیر تکرار حرکات یا فقدان مهره های کافی برسد."

علاوه بر این او پیشنهاد کرد که: "تساوی باید از طرف داور پذیرفته شود."

ابر تورنمنت MTEL صوفیه در سال 2005 با شرکت ابراستاد بزرگان ویسواناتان آناند، وسلین توپالف، ولادیمیر کرامنیک، مایکل آدامز، یودیت پولگار و روسلان پاناماریوف با چنین قوانینی اجرا شد که به نام قوانین صوفیه (Sofia Rules) معروف شد. مطابق این قانون بازیکنان نمی توانستند تساوی توافقی داشته باشند اما تساوی در اثر پات، تکرار حرکات و قانون پنجاه حرکت و مهره های ناکافی پذیرفته شده است. سایر انواع تساوی فقط زمانی پذیرفته می شدند که داور پوزیسیون را مساوی تشخیص دهد.

تصویری از ابرمسابقات صوفیه 2006 که توسط "پائولو کوئیلو" نویسنده سرشناس جهان افتتاح شد

این قانون به نام قوانین صوفیه – کورسیکا نیز شناخته می شود که در فینال مسابقات بیلبائو و مسابقات جایزه بزرگ فیده (FIDE Grand Prix 2008-2010) نیز اعمال گردید.

مطابق این قوانین تساوی فقط با اجازه داوری که از یک استاد بزرگ مشورت می گیرد و در شرایط زیر اجازه داده می شود:

تکرار سه باره حرکات
قانون پنجاه حرکت
کیش دائم
تساوی های تئوریک

کارتون زیبای خوزه دیاز طراح معروف کارتون های شطرنجی در انتقاد به قانون صوفیه

ایده ی قانون "صفر دقیقه!"

ایده اصلی قانون صفر دقیقه [یا صفر ثانیه] در سال 1998 توسط "کیرسان ایلیومژینوف" در جریان مسابقات قهرمانی شطرنج جهان بین آناتولی کارپف و ویسواناتان آناند (در لوزان سوئیس) شکل گرفت. ماجرا از این قرار بود که ایلیومژینوف به همراه مسئولین از جمله "خوزه آنتونیو سارامانش" (رئیس وقت کمیته ملی المپیک) برای افتتاح مسابقات قهرمانی جهان وارد سالن می شوند. مقرر بود دیدار اول در ساعت 14:30 آغاز شود. آناند به موقع خود را به پشت میز رساند اما از کارپف خبری نبود. ساعت 14:30 را نشان داد. داور مسابقه قصد کرد ساعت بازی را به کار بیاندازد اما با توجه به این که افتتاح دیدار قهرمانی جهان بدون مراسم افتتاحیه، اوضاع را بغرنج تر می نمود، از این کار صرف نظر کرد. پس از دقایقی اعتراض های آناند که از تاخیر حریف عصبی شده بود به داور مسابقات آغاز شد. داور آناند را به آرامش دعوت کرد و از او  10 دقیقه فرصت خواست. سرانجام در حین این که حضار، شاهد سرزنش رئیس فیده از سوی سامارانش بودند، کارپف در ساعت 14:40 به سالن مسابقات وارد شد. پس از آن تلاش های رئیس فیده در جهت اجبار حضور به موقع بازیکنان آغاز شد و در نهایت این ایده در حاشیه المپیاد جهانی 2008 در کنگره بین المللی به صورت آزمایشی به تصویب رسید و به علت بحث های فراوانی که روی آن وجود داشت تصویب قطعی آن به کنگره بعدی موکول شد.

سرانجام این قانون در سال 2009 در حالی که بسیاری از کارشناسان اشاره به تاثیرات منفی احتمالی آن داشتند به تصویب کنگره جهانی رسید و از جولای همان سال [منوط به شرایط و درج در آئین نامه مسابقات] لازم اجرا شد.

با تشکر از کوشا جافریان جوان ترین خبر نگار شطرنج