جان ساندرس ؛

آناند - گلفاند به روایت آمار

 

کمتر از 15 روز دیگر رقابت بر سر عنوان قهرمانی جهان مابین "ویسواناتان آناند" مدافع عنوان قهرمانی و حریف وی "بوریس گلفاند" قهرمان مسابقات کاندیدای عنوان قهرمانی جهان، وقت باقیست.از چندی پیش سایت رسمی مسابقات راه اندازی شده است و مطالب گوناگونی راجع به این رویداد توسط نشریات و پایگاهای اطلارسانی مختلف منتشر شده است."جان ساندرس" سردبیر مجله معروف برتانیایی "شطرنج"  نگاهی آماری به بازیکنان،سوابق آنها،گسترش درجه بین المللی ، نتایج رویاروییهای دوجانبه این دور هماورد،گزارشات گشایشی وشانسهای آنها برای فتح مسابقه، کرده است."جان" حتی گشایشهایی که در بازیها به کار گرفته خواهد شد و همچنین برنده میدان مبارزه را پیش بینی کرده است.

مجله "شطرنج" در سال 1935 توسط "بی.اچ.هود"  فعالیت خود را آغاز کرد و به مدت 50 سال توسط وی به انتشار رسید.این مجله معروف هر ماه و توسط مرکز شطرنج لندن با ویراستاری "جان ساندرس" منتشر می شود.سردبیری این مجله به عهده "مالکوم پین" فردی که برگزارکننده مسابقات کلاسیک لندن است، می باشد.

 

آناند – گلفاند

نگاهی به مسابقه قهرمانی شطرنج جهان توسط "جان ساندرس"

ابتدا بگذارید تا نگاهی اجمالی به برنامه زمانبندی مسابقات داشته باشیم: مراسم افتتاحیه 10 ماه می خواهد بود، بازی اول در روز 11 ماه می آغاز می شود.بازیها به صورت پشت سر هم و در سه روز متوالی که در پایان هر سه بازی یک روز استراحت در نظر گرفته شده است،انجام خواهد پذیرفت.این برنامه تا بازی آخر و دوازدهم تا 28 ماه می ادامه خواهد یافت ، در صورت تساوی نتیجه مسابقات در بازیهای فکری، پس از یک روز استراحت مرحله تکمیلی در 30 ماه می برگزار خواهد شد و یک روز بعد قهرمان شطرنج جهان طی مراسمی معرفی خواهد شد.

برای این دوره از مسابقه قهرمانی شطرنج جهان، مبلغ 2.55 میلیون دلار جایزه در نظر گرفته شده است که مبلغ 60% آن به فرد برنده و 40%آن به فرد بازنده تعلق خواهد گرفت.و اما محل برگزاری مسابقات: بازیها در نمایشگاه "ترتیاکوف" درمسکو انجام می شود.

 

چه کسی مورد علاقه شماست: ویشی!

یک نابرابری وجود دارد؟ در یک نظر سنجی در پایگاه اینترنتی "آناند-گلفاند" در حدود 450 رای تا به زمان انتشار این مطلب ثبت شده است که 85% رای دهندگان اعتقاد دارند که "ویشی آناند" در 12 بازی کلاسیک برنده خواهد شد،8% رای دهندگان فکر می کنند که "گلفاند" در 12 بازی کلاسیک پیروز پیکار خواهد بود، 4% رای دهندگان معتقدند که آناند و 2% معتقدند که گلفاند در مرحله تکمیلی برنده میدان خواهند بود.در جمع 89% شرکت کنندگان در این رای گیری بر این اعتقاد هستند که "آناند" از عنوان قهرمانی خود دفاع خواهد کرد.شاید این بزرگترین نابرابری در تاریخ مسابقات قهرمانی جهان از سال 2000 که "کاسپاروف" را برنده رویارویی می دانستند و از سال 1935 که "آلکساندر آلخین" به عنوان فرد پیروز میدان طلقی می شد، باشد.اما همانطور که همه به خوبی می دانیم در هر دوی این مسابقات هر دو قهرمانی که پیروز حدس زده می شد به حریفان باخته اند.شاید با توجه به آنچه از آن سخن رفت،"بوریس گلفاند" بتواند به عنوان یک شگفتی ساز با از صحنه به در کردن حریف به عنوان قهرمان جدید دنیای شطرنج معرفی شود.

آناند در برابر گلفاند دریک مسابقه کوچک در نیمه نهایی مسابقات نیمه نهایی قهرمانی فیده،2000 در چین،این مسابقه به نفع آناند در بازی بلیتز پایان یافت

 

چرا کفه ترازوی نگاهها به سوی "آناند" سنگینی می کند؟ وی از زمانی که عنوان قهرمانی جهان را از "ولادیمیر کرامنیک" گرفت تا بدین روز و به صورت یکپارچه عنوان قهرمانی جهان را در اختیار داشته و در طول این سالها در دو رقابت بر سر عنوانش با "ولادیمیر کرامنیک" و "وسلین توپالف" به مبارزه پرداخته و موفق بوده تا از عنوانش دفاع کند.اما در مسابقات اخیری که "آناند" در آنها دست به مهره شده است زیر استاندارد بازیش را ارائه داده است.شاید بشود گفت که تفکرات دفاعی بر بازی او غلبه داشته است.شاید این اتفاق به عنوان تسلی خاطری برای "گلفاند" به شمار رود.از سوی دیگر "آناند" هم به همانند "گلفاند" سالروز 40 سالگی را پشت سر گذاشته  و فرم عالی مسابقه ای خود قرار ندارد.اما در طرف مقابل تجربه عظیم "آناند" در رویاروییهای بزرگ و همچنین اختلاف درجه بین المللی که به مدت یک دهه بی وقفه وجود داشته است، طرف دیگر مسئله را نابرابر تشکیل می دهد.

 

سوابق رویارویهای دوجانبه

عملکردهای گذشته گویای چه چیز در مورد زمان حال بازیکنان است؟ ابتدا بگذارید به رویاروییهای دوجانبه این دو هماورد در مسابقات کلایسک(فکری) بپردازیم.در اولین رویارویی دو بازیکن در سال 1989 زمانی که "گلفاند" 20 و آناند 19 سال سن داشتند ، برمی گردد.این مسابقه با نتیجه تساوی خاتمه یافت.پس از آن گلفاند در سه مسابقه به صورت جهشی در سالهای 1990 و 1991 بر "آناند" غلبه کرد.در دو رویارویی بعدی هر دو بازی مساوی شد و در بازی بعدی در مسابقات "یادبود آلخین" در سال 1992 "گلفاند" یکبار دیگر بر "آناند" غلبه کرد.

بنابراین،نتیجه 4 برد ، به نفع "بوریس" پیش می رفت که در نوع خود یک نتیجه عالی به حساب می آمد.اما در سال 1993 بود که "آناند" برای اولین بار بر حریف خود در مسابقات "لینارس" و با مهره سیاه غلبه کرد."بوریس" همان سال در مسابقات "بیل" انتقام آن شکست را گرفت اما از آن زمان تا به اکنون دیگر وی نتوانسته بک بازی را هم با مهره سفید در برابر "آناند" پیروز شود و تنها در یک بازی سریع  و با مهره سیاه (مسابقات آمبر 2008) توانسته است در برابر حریف نامدار خود پیروز شود. از سال 1994 بدین سوی این دو بازیکن در 28 بازی کلایسک رودر روی هم قرار گرفته اند که "آناند" نتیجه 5 پیروزی در برابر 23 تساوی را به نفع خود رقم زده است که این اصلاً باب طبع "بوریس" نبوده است ،از سوی دیگر، باید نگرانیهای هواداران شطرنج در مورد این تساویهای انجام شده بین این طرفین مسابقه آتی قهرمانی جهان را هم جدی گرفت. باید از این نکته که 15 بازی کلاسیک انجام شده بین آنها از سال 1997 تنها یک بازی با نتیجه برد و باخت همراه بوده است ابراز نگرانی کرد.

 

اما اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به مسابقات سریع داشته باشیم (باید ین نکته را مد نظر قرار دهیم که شاید بازیهای سریع سرنوشت قهرمان مسابقات در مسکو را رقم زند) باید گفت که این دو فینالیست عنوان قهرمانی جهان تا به اکنون در 26 بازی رسمی که بیشتر آن در مسابقات "ملودی آمبر" بوده است، رو در روی هم قرار گرفته اند."آناند" در این سری از بازیها با نتیجه 9 برد،17 تساوی و تنها یک شکست از حریف خود پیش است.(باید عنوان کرد که چهار پیروزی "آناند" در بازیهای سریع چشم بسته رقم خورده است) این دو شطرنجباز مطرح دنیای شطرنج در شش مسابقه بلیتز به مصاف هم رفته اند که باز هم کفه ترازو برای "آناند" با کسب 2 برد و 4 تساوی سنگینی می کند.حتی باید به این نکته اذعان کرد که برای "گفاند"نتیجه گیری در بازیهای سریع بهتر از نتیجه گیری در بازیهای کلاسیک بوده است.اما از نظر رویاییهای دوجانبه بین این دو حریف سابقه ای وجود ندارد و تنها در مسابقات قهرمانی فیده درسال 2000 و در مرحله نیمه پایانی دو بازی فکری و به دنبال آن دو بازی سریع و در پایان دو بازی بلیتز را تجربه کرده اند که در آنسال "آناند" با فتح بازی آخر به مرحله فینال راه یافت.

 

مقایسه درجه بین المللی

مقایسه درجه بین المللی هم داستان مشابه ای را دنبال می کند."ویشی آناند" در سال 1984 و زمانی که نوجوانی بیش نبود با کسب درجه 2285 وارد فهرست درجه داران فدراسیون جهانی شطرنج شد.پس از آن خیلی زود پیشرفت داشت و درجه خود را به 2500 در سال 1987 رساند.اما "بوریس گلفاند" که نسبت به حریف سن وسال بیشتری داشت  در19 سالگی و در جولای 1987 برای اولین بار نامش در فهرست درجه داران فدراسیون جهانی شطرنج ثبت شد.اما وی با قدرت تمام به اولین درجه خود که 2510 بود دست یافت در آنزمان "آناند" درجه 2505 را در اختیار داشت.در ژانویه 1989 "بوریس" مرز درجه 2600 را گذراتد و این درحالی بود که وی در آنزمان و در حالی که تنها چهار فهرست از درجه بین المللی اش انتشار یافته بود در رتبه 27 بهترین شطرنجبازان جهان قرار داشت! در این زمان "ویشی" درجه 2515 را در جلوی نامش می دید.

در جولای 1990 بود که "بوریس" به درجه 2680  دست یافت.این درجه در آنزمان برای قرار گرفتن در مکان برترینهای شطرنج جهان پس از "کاسپاروف" و "کارپوف" کافی بود.در همین زمان "آناند" با درجه 2610 در رتبه 20 شطرنجباز برتر جهان قرار گرفت. در ژانویه 1991 بود که "بوریس" مرز درجه 2700 را رد کرد و این برایش رتبه سوم برترینهای جهان را به ارمغان آورده بود.اما در سال بعد "ویشی آناند" با پیشی گرفتن از حریف خود و با حفظ این مکان تا به امروز با اختلافی در حدود 30-80 واحد درجه همواره بالاتر از "بوریس گلفاند" قرار داشته است.

اما ما همین داستان را در مورد رو دروییها داشته ایم."بوریس" پیشرفت نسبتاً سریعتری نسبت به "آناند" در طول دوران جوانی و اوان بیست سالگی داشته است و این را باید به حساب در اختیار داشتن تیمی منسجم نسبت به حریف دانست.اما "آناند" در نیمه های دهه بیست سالگی اش با پیشی گرفتن از "بوریس" پیشرفت بهتری داشته است.

 

گشایشها

"گلفاند" با مهره سفید در برابر "آناند"

ما انتظار داریم که چه نوع گشایشهایی در مسکو را شاهد باشیم؟ "بوریس" دربازی با سغید مقابل "آناند" به طور همیشگی از حرکت 1.d4  استفاده برده است و به ندرت حرکتهای 1.Nf3  و یا 1.c4  را بازی کرده است. در آخرین بازی انجام شده بین آنها در مسابقات "یادبود تال" در نوامبر سال گذشته میلادی بازی در دفاع گامبی وزیر ناپذیرفته با 1.Bf4   بازی شده است.دو سال پیش در همین دوره از مسابقات و با همین رنگ مهره ها، دفاع "ارتدوکس کاتالان" بازی شد که با تعداد حرکاتی مشابه تبدیل شد. باید گفت که دفاع "کاتالان" در چندین مورد بین آنها بازی شده است و به عنوان نمونه می توان از بازی بین این دو در رقابتهای قهرمانی جهان در مکزیکو که به صورت دوره ای برگزار شد و همگان "آناند"، قهرمان مسابقات را به عنوان قهرمان رسمی جهان شطرنج شناختند را می توان نام نبرد.در همین سالهای اخیر بود که "آناند" پاسخ 1...d5را برگزید و بازی در دفاع "نیمه اسلاو" ادامه یافت.12 سال پیش بود که "آناند" تمایل به بازی کردن دفاع "نیمزو هندی" داشت که "گلفاند" آن را در شاخه "روبینشتین" ادامه داد.

همانطور که پیش از این عنوان شد در سال 1993 "بوریس" با مهره سفید توانست بر "ویشی آناند" غلبه کند که می توان این بازی را به عنوان نمونه ای خوب در بحث گشایشها نام برد.

پیش بینی من: احتمالاً طرفین به دفاع "نیمه اسلاو" روی خواهند آورد و شاید "بوریس" به قلمرو دفاعی "آناند" در "هندی شاه" گام بگذارد.همگی ما نیاز به مشاهده شگفتیها در این دوره از بازیها داریم وشاید این یکی از شگفتیها باشد.

 

"گلفاند" با مهره سفید به طور عموم

باید گفت که "گلفاند" پیش از این حرکت 1 e4را در مقابل "آناند" بازی نکرده است.آیا این قانون در مسابقات مسکو نقض می شود؟ به طور غریب به یقین چنین نخواهد بود: هر چند "بوریس" در بازیهای نه تنها جدی، بلکه در بسیاری بازیهای کلاسیک حرکت 1 e4را به کار برده است.اما باید عنوان کرد که اگر اینگونه شود،وی تنها بازیکنی نخواهد بود که در مسابقات قهرمانی جهان تغییر رویه داده است. یکی از بازیهای قابل ملاحظه در این گشایش را باید بازی وی با "کارپوف" در سال 1995 و رقابتهای کاندیای عنوان قهرمانی فیده نام برد در آن بازی "بوریس" حرکت 1 e4را بازی کرد و در ادامه دفاع "کاروکان کارپوف" را مورد حمله قرار داد.آیا وی از اصول گشایشی خود در مقابل بازیکنی با چنین سطحی از دانش گشایشی با سیاه تخطی می کند و ازسوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که زرادخانه عمومی گشایشی "گلفاند" آنقدر غنی است که در مقابل بازیکنی همانند قهرمان جهان به نمایش گذارد.

 

سال 1990 و گلفاند در استراحت پیش از مسابقات.چای و کشک باطعم توت فرنگی.شاید همین یک تدارک محرمانه باشد.

 

"آناند" با مهره سفید به طور عموم

آخرین چهار بازی "آناند" با مهره سفید در مقابل "گلفاند" با حرکات:  1 Nf3در یک مسابقه بلیتس در سال 2007، 1 c4در یک مسابقه سریع در آمبر،1 e4در یک مسابقه بلیتس در سال 2009 و 1 d4در یک مسابقه چشم بسته در آمبر 2010 آغاز شده است. اگر بخواهیم از منظر "گلفاند" به این قضیه نگاهی بیندازیم باید عنوان کرد که آخرین مسابقه جدی که بین آنها در حالیکه "آناند" مهره سفید را در اختیاز داشته به مسابقه قهرمانی جهان در سال 2007 مکزیکو بر می گردد که بازی در دفاع "پتروف" ادامه یافت. آخرین مسابقه سرنوشتسازی که بین آنها انجام شده در "ویک آنزی" 2006 بود که در آن بازی، دفاع "سیسیلی نایدروف" کاربرد یافت.در آن بازی "آناند" با قربانی یک سوار ر مقابل دو پیاده برنده شد.هر چند آن مسابقه یک مسابقه پر کش و قوس و نزدیک از کار در آمد.

مسابقات سریع بین این دو بازیکن با شرایط گفته شده علاوه بر اینکه در دفاع "پتروف" و "سیسیلی" انجام پذیرفته، بلکه دفاع فرانسه هم استفاده شده است.در این دفاع "ویشی" با حرکت 3 Nc3ادامه داد و "بوریس" گام به شاخه تعویضی نهاد.یکی از توفقهای "آناند" در برابر "گلفاند" به سال 1996 و مسابقات "ویک آنزی" آن سال بر می گردد در آن بازی "آناند" یک حمله بزرگ را بر علیه حریف با موفقیت طرح و اجرا کرد.امیدواریم اینگونه بازی را یکبار دیگر در مسابقات قهرمانی جهان شاهد باشیم.(حداقل می توان خوش بین بود)

 

پیش بینی من: با آنکه "ویشی" طرحهایی را برای مقابله با دفاع "پتروف بوریس" یافته است اما من به این نکته که وی به  1 d4با طرح دفاع هندی وزیر روی آورد شک دارم.(حتی ممکن است این اتفاق هنگامی که بوریس مهره سفید را در اختیار دارد رخ دهد،کسی چه می داند...)

 

"آناند" با مهره سفید به طور عموم:

"آناند" به طور عموم یک بازیکن 1 e4باز تا هنگام رویارویی با "ولادیمیر کرامنیک" بر سر عنوان قهرمانی جهان در سال 2008 بود و در آن بازیها بود که وی به 1 d4روی آورد. اینروزها حریفان "آناند" نمی دانند که وی کدام پیاده مرکزی را دو خانه به جلو حرکت می دهد. باید گفت که "آناند" حریفان را سر درگم کرده است واین امر تدارک را برایشان سخت کرده است."آناند" در بازی برابر "توپالف" در آخرین رویارویی قهرمانی جهان به 1 d4روی آورد و شاید "بوریس" چنین برداشت کند که این طرح تنها برای حفظ عنوان قهرمانیش ترجیحاً به کاربرده شده است.اصلی ترین واریانتهای انتخابی "آناند"،" روی لوپز" و شاخه های اصلی "سیسیلی" با  1 e4 و گهگاهی ادامه مستحکم 3 Bb5در برابر 1...c5می باشد. پس از   1 d4هم به شاخه های اصلی روی می آورد و شاید تمایل به بازی کردن "کاتالان" حتی درمقابل استاد این دفاع یعنی "کرامنیک" باشد.

 

"آناند" با مهره سیاه به طور عموم:

زردادخانه دفاعی "آناند" در مقابل  1 d4حول محور حرکاتی نظیر 1...Nf6و 2...e6اغلب با  ...b6در هندی شاه می چرخد که به دفاع گامبی وزیر ناپذیرفته و پذیرفته منتهی خواهد شد.همچنین وی 1...d5 و اغلب "نیمه اسلاو" و یا "مران" با  ...c6زودهنگام را بازی می کند.اگر "گلفاند" 1 e4بازی کند باید انتظار "شونینگن" و یا "سیسیلی نایدورف"  و یا شاید هم شاخه اصلی "روی لوپز" باز و یا یسته را داشته باشد.

البته باید گفت که بازیکنانی در چنین سطح و در چنین مسابقاتی تمایل به شگفت زده کردن هواداران دارند.به عنوان نمونه "آناند" در رویارویی بر سر عنوان قهرمانی جهان در سال 1995 و در مقابل "کاسپاروف" به دفاع اسکاندیناوی (1 e4 d5) روی آورد،هر چند این برایش گزاف تمام شد و تصور نمی رود که دیگر چنین تجربه ای را از سر بگذراند.در مسابقات سریع در مقابل "آلکسی شیروف" در سال 2011 ،"آناند" حتی به "کاروکان" روی آورد که اتفاقاً برایش موفقیت آمیز بود.در صورتی که بسیار اغواگرایانه خواهد بود که بخواهد این دفاع را در مسابقه قهرمانی 2012به بوته آزمایش باگذارد.در ادامه شگفتی سازیهای "آناند" باید به بازی دهم از مسابقات قهرمانی جهان در مقابل "توپالف" اشاره داشت که در آن بازی به "گرونفلد" روی آورد.شاید لازم باشد "بوریس" و یا یکی از دستیارانش این مورد را هم مدنظر قرار دهند.

در کل من پیش بینی می کنم که مسابقه قهرمانی جهان در 31 ماه می با توجه به حضور دو بازیکن آقامنش و مودب دنیای شطرنج، مسابقه ای سراسر گرم و تماشاگرپسند از کار در خواهد آمد و من هم اکنون بلیطم را برای دیدن بازیها تهیه می کنم. کسی هست که با من بر سر این موضوع شرطبندی  کند؟

 

منبع : پایگاه شطرنجیان

مترجم : غلام رضا خواجویی نژاد

:: موضوعات مرتبط: آناند - گلفاند به روایت آمار