همه ما بر این باوریم که یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در برگزاری هر چه بهتر مسابقات استفاده صحیح و دقیق از ملزومات و ابزار شطرنج میباشد....اجازه دهید بدون هیچ مقدمه ای اشاره ای داشته باشیم به یکی از حسا س ترین و دقیق ترین این ابزارها  یعنی ساعت شطرنج.

امروزه نام ساعت شطرنج مترادف است با ساعت شطرنج دیجیتالی و برگزارکنند گان,  داوران و همه عوامل اجرایئ به جهت د قت و سرعت  بالا  استفاده از این نوع ساعتها را در دستور کار خود قرار می دهند. بدون شک هر دو گروه عوامل اجرایئ و بازیکنان ملزم به

توانایئ در کار کردن  و تنظیم  بهینه ساعت شطرنج میباشند.

1: عوامل اجرایئ به جهت اداره و کنترل مسابقات 

2: بازیکنان به جهت کاربران اصلی

شاید شما هم روزی شاهد این ما جرا بوده اید که بازیکنی در حین بازی جهت احضار داور به جای متوقف کردن ساعت آن را خاموش کرده ویا در یک بازی برق آسا بازیکن پس از اینکه زمان حریف  پایان یافته به علت عدم آشنایئ  با ساعت مورد استفاده و عدم توانایئ در متوقف کردن ساعت بازی برنده را به مساوی تبدیل کرده. با نهایت تاسف هنوز در مسابقات  مختلف  بازیکنانی را مشاهده میکنیم که برای روشن یا خاموش ویا متوقف  کردن ساعت با مشکل مواجه هستند واین به هیچ وجه در خور وشایسته یک بازیکن شطرنج در دنیای علم و فناوری نیست.

اجازه دهید مروری کوتاه داشته باشیم بر ساعت شطرنج و سپس در ادامه طرز کار وچگونگی تنظیم 3 نوع ساعت متداول و مورد استفاده در مسابقات  شطرنج داخل کشور را برای دوستان عزیزم تشریح خواهم نمود . امید آنکه با کمی دقت در فراگیری  این مهم مشکلات را بر طرف ویا به حد اقل کاهش دهیم.ساعتهای شطرنج دیجیتالی عموما" دارای مشخصاتی به شرح زیر میباشند.

1:دکمه روشن و خاموش

2: تعدادی دکمه تنظیم جهت قرار گرفتن در مد های زمانی  مختلف

3:صفحه نمایش دهنده

4: برنامه های پیش فرض که معمولا" با کد های بخصوص در زیر ساعت بصورت چاپی قابل رویت است.

چنانچه برنامه های پیش فرض را مشاهده کنید به سادگی متوجه خواهید شد که در مقابل هر کد یا شماره شرحی کوتاه از آن برنامه پیش فرض که قبلا" در حافظه یا  آی سی  های  ساعت برنامه ریزی شده آمده است و چنانچه آن کد بخصوص را انتخاب کنید بطور اتوماتیک ساعت شما در این مد خاص  تنظیم  و آماده کار می باشد و کافیست برای شروع دکمه  Start  را  بکار اندازید بطور مثال :

1: Blitz   5 Min

2: Rapid   25 Min

3: Manual set

لازم به یاد آوری است که اکثر مدهای پیش فرض بصورت دستی  نیز قابل تنظیم هستند.

و نکته آخر هم اینکه ساعتهای شطرنج دیجیتا لی نیز مانند هر وسیله  الکترونیکی دیگر حتما" با یک کاتالوگ و یا بروشور ودر داخل بسته بندی  به دست ما می رسند اما نکته مهم اینکه به طور معمول  و بر  سر میز مسابقه بازیکنان به این بروشور راهنما دسترسی ندارند.

ساعت شطرنچ    DGT 2000

                              D                             A          B                 C

دکمه روشن و خاموش در قسمت زیر ساعت قرار دارد.

A کلید کاهش ارقام

B کلید افزایش ارقام

  Cکلید    Start, Stop

  Dکلید   Enter یا Set

پس از روشن نمودن ساعت معمولا" کد آخرین برنامه تنظیم شده که  قبلا" در حافظه ذخیره شده در صفحه سمت چپ نمایان شده و جهت تنظیم ساعت فقط کافیست کلید   D یا Enterرا بزنید و برای شروع بازی هم  از کلید Start یا  C  استفاده کنید .

اکنون فرض کنید پس از روشن نمودن ساعت  در صفحه سمت چپ کد 1 را مشاهده نموده اید که این کد جهت زمان  5 دقیقه  یا  بازی برق آسا تعریف شده . چنانچه  هدف شما بازی با این مد زمانی است  مانند حالت قبل  با زدن کلید D یا  Set   ساعت آماده و با کلید C یا Start میتوانید بازی را شروع کنید . اکنون در همین حالت و پس از روشن نمودن ساعت فرض کنید می خواهید یک بازی  سریع با زمان 2*2 دقیقه داشته باشید  کافیست به سادگی  کد 1 را با کلید افزایش ارقام  به 2 تغییر و با  زدن کلید Set  زمان مورد نظر را انتخاب و با کلید Start بازی را شروع کنید . همان گونه که قبلا" توضیح دادم   کلیه  مد های  زمانی بصورت دستی یا  Manual نیز قابل تنظیم هستند اما یک حالت تنظیم دستی کلی  در کد شماره 3 این ساعت تعریف شده که میتواند در انتخاب مد های  زمانی متفاوت به شما کمک کند .

تنظیم  یک حالت بصورت دستی

فرض کنید میخواهید یک مد زمانی15*2 دقیقه را انتخاب کنید .بهتر است با کد شماره 2 که مخصوص بازیهای سریع تعریف شده شروع کنید پس از انتخاب این کد و زدن کلید Set در مد زمانی  25 دقیقه  قرار خواهید گرفت . اکنون برای تنظیم بصورت دستی  باید  چند ثانیه انگشت خود را بر روی دکمه Start قرار دهید  مشاهده میکنید که ارقام به حالت چشمک زن قرار گرفته وآماده تنظیم هستند با استفاده از کلید های افزایش و کاهش  ارقام را به طور دلخواه تنظیم  و پس از تنظیم هر شماره دیجیتالی  با زدن کلید Set  به  رقم بعدی رفته و عدد مورد نظر خود را تنظیم نمایید و در پایان  نیز با  چند ثانیه فشردن بر دکمه Set  مد زمانی دلخواه خود را بر صفحه نمایش ساعت خواهید دید .

یک تنظیم دستی  برای مسابقات سریع با ساعت فیشر

کد شماره 18 این ساعت از کدهای بسیار مفید در برگزاری مسابقات سریع  می باشد وبخصوص اینکه با این کد قادر خواهید بود مد های زمانی با  افزایش زمان برای هر حرکت یا همان  ساعت  فیشر معروف را تنظیم کنید . پس از انتخاب کد 18 وزدن کلید Set کلیه ارقام  در دو صفحه نمایش بصورت 0.00 میباشند و کافیست برای تنظیم مد زمانی دلخواه خود درست مانند حالت قبل از کلید های تنظیم استفاده کنید با این تفاوت که در این حالت پس از تنظیم آخرین رقم در صفحه سمت راست  نشانگر مجددا" به  ابتدای صفحه سمت چپ رفته و این بار نوبت تنظیم زمان پاداش  برای هر حرکت است .در این حالت حتما" دقت کنید تا بطور مثال بجای  5 ثانیه پاداش به اذاء هر حرکت  5 دقیقه قرار ندهید.پس از تنظیم کامل ساعت و فشردن کلید Set ساعت شما  آماده کار وشروع خواهد بود.

کد پیش فرض برای مسابقات فکری استاندارد

کد شماره 17 این ساعت برای مسابقات فکری یا استاندارد با زمان 90 دقیقه به اضافه 30 ثانیه پاداش برای هر حرکت تعریف شده . مد زمانی که اکنون تقریبا" در مسابقات مختلف و در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار میگیرد.

 تقریبا" کلیه مدهای زمانی مختلف  بصورت پیش فرض در این ساعت تعبیه شده .حد اکثر سعی خود را بکار برید تا  از کد های پیش فرض استفاده کنید و فقط در مواردی که مد زمانی دلخواه خود را در این لیست ندارید از حالت تنظیم دستی استفاده کنید.

ساعت شطرنج   PQ 9903     

           E              D                     A            B          C                            

A کلید افزایش ارقام

B کلید روشن و خاموش ( ON/OFF )

C کلید  START و تنظیم ارقام

D کلید OK یا SET

E کلید کاهش ارقام

بر طبق تعریف  کلی ساعتهای شطرنج  دیجیتالی این مدل ساعت نیز دارای تعدادی برنامه پیش فرض و تعریف شده در حافظه میباشد که بصورت کدهای مشخص در قسمت زیر ساعت

قابل مشاهده است . کاملا" طبیعی است که تولید کننده گان کدهای متفاوتی را برای ساعت  ساخته شده خود تعریف کرده باشند ,   بطور مثال کد شماره 3 در ساعت مدل DGT 2000

که در مرحله قبلی توضیح دادم یک برنامه تنظیم دستی بود اما در این مدل این کد برای زمان

3 دقیقه به اضافه 2 ثانیه پاداش تعریف شده ,  همچنین این مدل دارای سوت  یا ALARM

می باشد و چنانچه آن را غیر فعال نکنید در 10 ثانیه پایانی  شما  را از کمبود زمان آگاه  میسازد.

در مورد دکمه  B یا  روشن و خاموش کردن ساعت دقت کنید  ,   جهت روشن نمودن ساعت کافی است این دکمه را فقط یکبار لمس کنید ,  اما برای خاموش کردن باید  چند ثانیه انگشت خود را روی این دکمه بصورت ثابت قرار دهید  ,  عملکرد بقیه دکمه ها تقریبا" در تمامی مدل ها یکی است و فقط ممکن است محل قرار گرفتن دکمه ها تغییر کرده باشد . و اکنون چند نمونه تنظیم.

تنظیم بر اساس کدهای پیش فرض

با دکمه  B  ساعت را روشن کنید اکنون یکی از کدهای پیش فرض را بصورت چشمک زن در وسط صفحه نمایش مشاهده میکنید , با دکمه های افزایش و کاهش ارقام کد مورد نظر را روی عدد 1 تنظیم کنید این کد برای زمان 5 دقیقه یا بازی برق آسا تعریف شده ,  سپس با فشردن دکمه D یا OK ساعت آماده کار و با فشردن دکمه C  یا   START میتوانید بازی را شروع کنید , دقت کنید  در قسمت بالایی و سمت راست کد برنامه یک شمایل  به شکل مثلث مشکی رنگ مشاهده میکنید , با هر بار فشردن  دکمه  OK این شمایل ظاهر یا محو میشود که به منزله فعال یا غیر فعال بودن  سوت یا همان ALARM  ساعت است.

در مثال بعدی با انتخاب کد شماره 2 مد زمانی 25 دقیقه را در تنظیمات خود خواهید دید فراموش نکنید پس از انتخاب کد مورد نظر با زدن کلید  C یا  OK  ساعت آماده کار و با کلید  START  شروع بکار خواهد نمود.

چنانچه قبلا" توضیح دادم کلیه مد های زمانی بصورت دستی نیز قابل تنظیم هستند , برای مثال در مورد کد شماره 2 یا همان زمان 25 دقیقه میتوانید بصورت دستی یا Manual از همین کد برای تنظیماتی مثل زمان 20 , 15 ,10 دقیقه ویا هر زمان دلخواه دیگر استفاده کنید

یک تنظیم دستی برای مسابقات سریع با ساعت فیشر

در شروع این بخش اشارهای داشتم  به کد شماره 3 که برای زمان 3 دقیقه به اضافه 2 ثانیه پاداش یا همان  ساعت فیشر تعریف شده بود , فرض کنید میخواهید زمان 15 دقیقه و 2 ثانیه پاداش را در ساعت خود داشته باشید  پس از انتخاب کد شماره 3 با فشردن کلید D یا OK   ساعت شما آماده کار است اما با زمان پیش فرض , جهت تنظیم زمان 15 دقیقه انگشت خود را برای چند ثانیه روی دکمه C  یا START  بصورت ثابت قرار دهید  مشاهده میکنید ارقام بصورت چشمک زن و از ابتدای صفحه نمایش آماده تنظیم هستند اکنون با کلیدهای افزایش یا کاهش (+  - ) رقم مورد دلخواه را تنظیم  و با  هر تنظیم و فشردن کلید C  بسادگی به رقم بعدی رفته وتنظیمات را تا انتها انجام دهید  در این حالت فقط کافی است عدد 3 را به 15 تغییر دهید زیرا در کد افزایش زمان 2 ثانیه بصورت پیش فرض در حافظه ساعت ذخیره شده و نیازی به تنظیم مجدد نیست اما چنانچه هدف شما افزایش زمانی متفاوت از این و بطور مثال 5 ثانیه باشد پس از تنظیم  زمان اصلی  15 دقیقه در هر دو طرف صفحه نمایش نشانگر مجددا" به ابتدای اولین رقم  سمت چپ ساعت رفته با این تفاوت که این بار نوبت تنظیم  زمان پاداش  یا همان ساعت  فیشر است و به سادگی و باکلیدهای تعریف شده میتوانید این کار را انجام دهید , حتما" دقت کنید تا به هنگام تنظیم  زمان پاداش  مثلا" به جای تنظیم  5 ثانیه افزایش به اذاء هر حرکت  5 دقیقه قرار ندهید

زمان استاندارد 90 دقیقه + 30 ثانیه پاداش

اگر به خاطر داشته باشید  در ساعت مدل DGT 2000   برای تنظیم زمان استاندارد 90 دقیقه +30 ثانیه از کد شماره 17 استفاده نمودیم , در این مدل  کد شماره 5 برای این مد زمانی تعریف شده و بسادگی می توانید برای برگذاری مسابقات فکری از این کد استفاده کنید

3 مد زمانی دیگر !!!!

کد 6     30دقیقه + 10 ثانیه پاداش

کد 7     5 دقیقه + 3 ثانیه پاداش

کد 25   تنظیم جهت زمان با محدودیت حرکت مانند 2 ساعت برای 40 حرکت  + زمان پاداش و  باز یاد آور می شوم  کلیه  مد های زمانی  بصورت دستی  قابل تنظیم  هستند. در هر حال با اندکی دقت در استفاده از دکمه ها به راحتی کلیه مد های زمانی قابل تنظیم هستند .

   ساعت شطرنج  مدل  Ghadir kish                                                                                     

                                                                                                            LED  

                                C                                                 B                 A       

دکمه روشن و خاموش (  (ON/OFFدر قسمت  زیر ساعت قرار دارد

A دکمه افزایش یا تنظیم ارقام

B دکمه OK یا    SET

C دکمه  START

اگر از بازیکنانی هستید که بعد از هر حرکت در اطراف سالن  قدم می زنند  چراق قرمز رنگ کوچکی  (LED)   که در قسمت بالای  هر صفحه نمایش  قرار دارد به شما کمک خواهد کرد تا از فاصله چند متری نوبت خود را تشخیص دهید . مانند مدل های قبلی کد

برنامه های پیش فرض در قسمت  زیر ساعت بصورت چاپی قابل رویت است.

این مدل ساعت سا خت داخل به جهت تنظیم شاید یکی از ساده ترین در نوع خود به شمار آید

و با وجود 8 برنامه پیش فرض کلیه مد های زمانی قابل استفاده در مسابقات مختلف را پشتیبانی می نماید.

تنظیم با کد های پیش فرض

پس از روشن نمدن ساعت کد انتخابی شما در صفحه سمت چپ بصورت چشمک زن قابل مشاهده است و بطور مثال اگر کد شماره 1 را  مشاهده میکنید فقط کافیست با فشردن دکمه OK ساعت را در حالت آماده و با زدن دکمه START بازی را شروع کنید .

به همین ترتیب کد شماره 2 برای زمان 25 دقیقه و کد شماره 3 برای یک تنظیم دستی  تعریف شده. مانند مدل های قبلی این ساعت نیز قابلیت تنظیم دستی را جهت مدهای زمانی مختلف دارا می باشد.

بطور مثال اگر قصد تنظیم  ساعت برای  زمان 2*2 دقیقه را دارید کافیست تا در همان کد پیش فرض 1 که برای زمان 5 دقیقه تعریف شده  انگشت خود را برای چند لحظه روی دکمه START قرار دهید و با چشمک زن شدن ارقام  و با دکمه افزایش ارقام دلخواه خود را تنظیم و با فشردن دکمه OK به رقم بعدی رفته و تنظیم خود را انجام دهید و پس از تنظیم هر دو صفحه نمایش و فشردن دکمه START ساعت را آماده کار نمائید .

به همین ترتیب مثلا" برای بازیهای سریع با زمان ثابت (بدون افزایش زمان) میتوانید از کد پیش فرض 2 یا همان زمان 25 دقیقه استفاده کنید و بطور مثال میتوانید تنظیماتی  نظیر10*2 15*2 یا 20* 2 دقیقه  را  بصورت دستی  در ساعت خود داشته باشید .

تنظیم زمان سریع با افزایش زمان (فیشر)

با کد شماره 7 این مدل ساعت میتوانید کلیه زمانهای دلخواه خود را  همراه با افزایش زمان پاداش یا همان ساعت فیشر معروف تنظیم  نمائید ,  طرز کار درست مانند  تنظیم  در زمانهای ثابت است با این تفاوت که پس از تنظیمات اصلی  نشانگر ساعت مجددا" به اولین رقم سمت چپ رفته  و اکنون آماده تنظیم  زمان افزایش می باشد حتما" دقت نمائید تا در این مرحله  بطور مثال  بجای 5 ثانیه  افزایش زمان  5 دقیقه قرار ندهید و به هر حال صفحه نمایش 3 رقمی  تقریبا" در تمامی مدل ها راهنمای شما خواهد بود . پس از تنظیم کامل با فشردن دکمه START ساعت شما آماده کار می باشد .

تنظیم  90 دقیقه +30 ثانیه پاداش 

کد شماره 6 این ساعت برای زمان  استاندارد 90 دقیقه + 30 ثانیه افزایش زمان  بصورت پیش فرض تعریف شده و به راحتی  و در اکثر مسابقات فکری میتوان از این مد زمانی استفاده نمود . همچنین چنانچه قصد برگزاری  مسابقات  فکری با تعداد حرکت مشخص در زمانی  مشخص را دارید  کد شماره 8 این ساعت قابلیت تنظیم  تا 4 دوره زمانی  همراه با  شمارنده حرکات را دارا می باشد  مانند  یک بازی فکری ( 2 ساعت یرای 40 حرکت و 1 ساعت برای ادامه  بازی ).بهنام بهبهانی